وب 3

مقدمه

وب 3 دارای دو ویژگی مهم است که آن‌را از وب 2، متمایز می‌سازد. در وب 3، پرتکل‌هایی برای تعامل ماشین‌ها فراهم شده و رد و بدل اطلاعات بین ماشین‌ها ممکن می‌شود و از سوی دیگر نرم‌افزارهای قابل اجرا بر روی وب ظهور می‌کنند. به این معنا که برای انجام بسیاری از کارها، نرم‌افزار لازم در خود وب ارائه شده و در همان‌ جا اجرا می‌شود. شروع نسل سوم وب از سال 2016 است.

وب 3٫0: وب خواندن، نوشتن، اجرا کردن

در وب 3، امکان تعامل سیستم‌ها با یکدیگر فراهم می‌شود. با استفاده از Semantic Markup، سعی می‌شود تا چیزهایی که تا کنون فقط توسط انسان قابل درک بود، برای نرم‌افزارها نیز قابل فهم شود. Semantic Markup نوعی ابزار تبادل مفاهیم برای ماشین‌هاست. قبل از این ماشین‌ها فقط به زبان خودشان صحبت کرده و داده‌هایی را رد و بدل می‌کردند که برای انسان مفهوم خاصی نداشت. اما در وب سه، ماشین‌ها هم می‌توانند در بالاترین لایه‌های اطلاعات یعنی همان اطلاعات قابل درک توسط انسان، با یکدیگر تعامل داشته و این اطلاعات را خوانده و درک کنند. در این فضا، ماشین‌ها قادر هستند تا دانسته‌های خود را به سایر ماشین‌ها انتقال دهند. اطلاعات در نسخه‌های قبلی وب نیز وجود داشت اما روش و زبان مشترکی برای مدل کردن اطلاعات و دانش و تبادل آن وجود نداشت. در وب سه، این مدل و زبان مشترک با مفهومی بنام وب سرویس رواج یافت. یک ماشین با استفاده از وب سرویس، از اطلاعات و دانسته‌های سایر ماشین‌ها استفاده می‌کند. فرض کنید یک وب‌سایت (ماشین) مدیریت اشتراک خدمات شما همانند آب و برق و اینترنت را برعهده می‌گیرد. این ماشین با استفاده از وب سرویس شرکت برق، اطلاعات قبض شما را دریافت کرده و با استفاده از وب سرویس بانک، آن‌را پرداخت می‌کند. چارچوب‌هایی همچون RDF، به شکل‌گیری وب معنایی کمک می‌کنند. در وب 3، علاوه بر ارتباط وب‌گاه‌ها از طریق پیوندها (وب 1) و ارتباط کاربران در شبکه‌های اجتماعی (وب 2)، ماشین‌ها نیز به یکدیگر متصل شده و با پرتکل‌هایی همچون RDF با یکدیگر صحبت می‌کنند (شکل 1).

شکل 1 – در وب 3، ماشین‌ها (رایانه‌ها) با یکدیگر تعامل داشته و امکان خواندن و درک داده‌ها برای آنها فراهم می‌شود.

یکی دیگر از فناوری‌های مطرح در وب 3، ظهور نرم‌افزارهایی بود که به طور کامل در وب اجرا می‌شدند. در این فناوری، یک نرم‌افزار به عنوان یک خدمت در وب عرضه می‌شود که نوعی از ارائه خدمت در فضای ابری است که در اصلاح به آن "نرم افزار به عنوان یک سرویس " یا SaaS گفته می‌شد. به‌ عنوان مثال در گذشته برای طراحی روال‌های کاری یک شرکت، لازم بود تا یک نرم‌افزار طراحی روال تهیه شده، سپس این نرم‌افزار بر روی کامپیوتر نصب گردد و پس از اجرای نرم‌افزار، فرآیند طراحی شروع شود. اما در وب 3، وب‌گاهی همانند favro.com، تمام این امکانات را در محیط وب و بدون نیاز به نصب هیچ‌گونه نرم‌افزاری فراهم می‌سازد. از دیگر نمونه‌های SaaS می‌توان به وب‌گاه‌ مدیریت کارگروهی(favro.com، notion.so)، مدیریت مالی و منابع انسانی (gusto.com)، مدیریت یادداشت‌ها و مطالب مهم (evernote.com)، محاسبات ریاضی و رسم نمودار (geogebra.org) و ابزار طراحی (crello.com) اشاره نمود.

جدول 1 – ویژگی‌ها و چالش‌ها در وب 3

رویکرد کلی:	ارتباط بین دانایی‌ها
ویژگی‌ها:	ایجاد امکان تعامل ماشین‌ها در لایه اطلاعات و دانش انتقال بخشی از نقش‌های کاربران به ماشین‌ها گسترش برنامه‌های کاربردی ابری (SaaS) دسترسی به داده‌های شخصی بدون محدودیت مکانی
چالش‌ها:	پیچیدگی وب 3 برای کاربران جدید چالش ناشناس بودن و انتشار بیش از پیش داده‌های شخصی چالش مدیریت مسئله خوش‌نامی و شهرت در وب چالش مبهم بودن درخواست کاربران و عدم درک صحیح درخواست توسط ماشین

جدول 2 - نسل‌های مختلف وب

نسل	ویژگی بارز
وب 1	وب فقط خواندنی
وب 2	وب خواندن و نوشتن
وب 3	وب خواندن، نوشتن، اجرا کردن
وب 4	وب یادگیرنده
وب 5	شبکه‌های مختلفی مرکب از المان‌های مجازی و غیر مجازی