وب 4

مقدمه

وجود وب‌گاه‌های بسیار هوشمند و گسترش وب به دستگاه‌هایی فراتر از رایانه‌ها و تلفن‌های همراه، از ویژگی‌های مورد انتظار از وب 4 بوده‌اند. نسبت فناوری‌ها و کاربری‌های جدید وب طی سال‌های 2019 تا 2020 در مقایسه با بازه دو ساله قبلی آن بسیار زیاد بوده‌است اما بعد از آغاز دوران وب 3 در 2016، نشانه مشخصی برای شروع دوران وب 4 وجود ندارد اما از طرفی طی سال‌های 2019 تا 2020، شاهد افزایش هوشمندی وب و گسترش آن در ابزارهای پوشیدنی، ابزارهای سلامت، مدیریت هوشمند ساختمان، اتومبیل و موارد مشابه دیگری هستیم پس می‌توان ادعا کرد که وب 4 شروع شده است اما گسترش چندانی نداشته است.

وب 4٫0: وب یادگیرنده

در وب 4، برای رزرو یک اتاق در شیراز، گفتن همین جمله کافی است. ماشین مبتنی بر وب 4، با پردازش صدا، درخواست را درک کرده و با منابع ارائه‌دهنده خدمات اسکان و گردشگری در شیراز ارتباط برقرار کرده و انواع اتاق‌های موجود و قیمت‌های آنها را بررسی می‌کند. ماشین از حدود قیمت مد نظر کاربر مطلع بوده و از سوی دیگر با بررسی قیمت‌ها، متوسط قیمت‌ها را در روزهای مختلف و ماه‌های قبل بررسی می‌کند. در صورتی که احساس کند قیمت‌ها دارای رشد خاص زمان تعطیلات هستند، این موضوع را به کاربر یادآوری کرده و فهرستی از اتاق‌های نزدیک به سلیقه کاربر ارائه می‌کند. پس از تایید نهایی کاربر، عملیات رزرو را انجام داده و نتیجه را از طریق رسانه‌ای همانند واتساپ یا ایمیل به کاربر اطلاع می‌دهد. در حین اقامت در شیراز هم با طرح سئوالاتی، ضمن کسب جزئیات بیشتری از سلیقه کاربر، اطلاعات خود را نیز در مورد محل اقامت، تکمیل می‌کند و در آینده، این اطلاعات خود را با سایر سامانه‌های هوشمند وب 4، به اشتراک می‌گذارد. بعد از این سفر، وب 4، چیزهای زیادی در مورد کاربر و محل اقامت او یاد گرفته است. این یادگیری آنقدر سریع و دقیق است که پس از مدتی، کاربران تقریبا مطمئن هستند که پیشنهادهای وب 4، بهترین گزینه خواهند بود.

در تعریف وب 4، بر ویژگی یادگیرنده آن تاکید شده است که تا حدی از معنای کامل‌تری در مقایسه با وب هوشمند، برخوردار است. یک سامانه هوشمند ممکن است برای تصمیم‌گیری هوشمندانه در یک شرایط خاص برنامه‌ریزی شده باشد و الزاما در یک شرایط جدید موفق عمل نکند. اما از یک سامانه یادگیرنده انتظار می‌رود با استفاده از ساز و کار یادگیرنده خود در شرایط جدید و برنامه‌ریزی نشده نیز به‌درستی عمل کند. طبق قواعد هوش‌مصنوعی، یک سامانه یادگیرنده، برای یادگیری صحیح به داده‌های زیادی نیاز دارد که ممکن است در خود سامانه وجود نداشته باشد ولی از سامانه‌های مرتبط و مشابه قابل تامین باشد. از سوی دیگر دسترسی به دانش آموخته شده توسط سایر سامانه‌های مشابه نیز می‌تواند دقت و سرعت یادگیری را افزایش دهد به این فرآیند در ادبیات هوش‌مصنوعی "استفاده از شبکه‌های عصبی پیش آموزش" گفته می‌شود. بنابراین می‌توان این‌طور تصور کرد در وب 4، سامانه‌های یادگیرنده برای یادگیری خود، با یکدیگر مشورت می‌کنند (شکل 1).

شکل 1 – در وب 4، ماشین‌های هوشمند همچون انسان‌ها برای انجام کارهایی که برعهده آنهاست، آموزش میبینند، مشورت می‌کنند، یاد می‌گیرند و فکر می‌کنند.

جدول 1 - ویژگی‌ها و چالش‌ها در وب 4

رویکرد کلی:	ماشین‌های هوشمند مرتبط
ویژگی‌ها:	گسترش استفاده از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده تعامل گفتاری (صوتی) کاربران با ماشین‌ها نقش آفرینی موثر داده‌های حجیم و هوش مصنوعی
چالش‌ها:	چالش حفظ حریم شخصی که اکنون حتی ماشین‌ها هم وارد آن می‌شوند افزایش نقش ماشین‌ها در تصمیم‌گیری‌های انسانی و افزایش قدرت القای ماشین‌ها

جدول 2 - نسل‌های مختلف وب

نسل	ویژگی بارز
وب 1	وب فقط خواندنی
وب 2	وب خواندن و نوشتن
وب 3	وب خواندن، نوشتن، اجرا کردن
وب 4	وب یادگیرنده
وب 5	شبکه‌های مختلفی مرکب از المان‌های مجازی و غیر مجازی