هدایت‌الله خان فومنی
هدایت‌الله خان فومنی
(معروف به اتور خان (اتل خان) رشتی) حاکم گیلان بین سال های ۱۱۹۹ تا ۱۲۰۰ق. او پسر حاجی جمال فومنی، از نوادگان امیر دباج فرمانروای گیلان در دورۀ شاه سلطان حسین بوده است. پس از کشته شدن پدرش به دست اشرار رشت در حدود 1173ق، او جانشین اش و حاکم گیلان شد. اما با قدرت یافتن کریم خان زند، او هدایت‌الله خان را از حکومت گیلان عزل کرد و به نزد خود فرا خواند. هدایت‌الله خان نیز اطاعت امر کرد و به اردوی کریم خان وکیل پیوست. سپس، نظر علی خان را به جایش به حکومت گیلان منصوب کرد. نظر علی خان از سران معتبر زند و برادر شیخ علی خان سردار مشهور بود.
هدایت‌الله خان املاک بسیاری در جوار رود ولگای روسیه داشت و چون به آن رود اتل می گفتند، از این رو به "اتل خان" معروف شد که اتور خان تحریف شده اش است.
مقر هدایت الله خان در منطقۀ فومن، در روستای گشت (محدودۀ پشت کارخانۀ چای امیر حشمتی) و دارالاماره اش نیز در رشت بود. او حدود 28 سال بر گیلان و غرب مازندران حکومت کرد، تا این که سرانجام در ربیع الاول 1201ق، طی جنگی با قوای آغا محمد خان قاجار در حال فرار با کشتی در محدودۀ میان پشته انزلی به سوی بادکوبه (باکوی فعلی) یا لنکران آذربایجان بود که با تیر یکی از افراد کشته شد و سر بریده اش را به طمع جایزه نزد آغا محمد خان فرستادند. با قتل هدایت‌الله خان، برای همیشه شعلۀ استقلال خواهی در گیلان خاموش شد.