محلاتی، اسماعیل (محلات ۱۲۶۹ـ نجف ۱۳۴۳ق)

محلّاتی، اسماعیل (محلات ۱۲۶۹ـ نجف ۱۳۴۳ق)

اسماعیل محلاتی
زادروز	محلات ۱۲۶۹ق
درگذشت	نجف ۱۳۴۳ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	روحانی مشروطه خواه
آثار	الباب الاصول و انوار العلم و المعرفه؛ اللآلی المربوطه فی وجوب المشروطه
گروه مقاله	دین اسلام

روحانی مشروطه‌خواه ایرانی. از شاگردان میرزای شیرازی و میرزا حبیب‌الله رشتی بود. در جنبش مشروطه، به آزادی‌خواهان و هم‌فکران آخوند خراسانی پیوست و پس از پیروزی مشروطه چون بحث‌های گوناگون فراوانی دربارۀ مبانی فلسفی و فکری مشروطه و نسبت آن با شریعت اسلام درگرفت، او کتاب اللآلی المربوطه فی وجوب المشروطه را در تأیید مشروطیت نوشت. به اعتقاد وی، مراجع و علمای مشروطه‌خواه چون بر این باور بودند که مجلس مشروطه، براساس محدودیت ستم و حفظ اساس اسلام استوار شده، لذا حمایت از آن را واجب دانسته و هر عملی که ناتوانی یا ازمیان‌رفتن آن مجلس را به بار آورد، تحریم کردند و معارضه با آن را در حکم محاربه با امام زمان شمردند. به گمان او، اگر علما در جنبش مشروطه شرکت نمی‌کردند نظام سیاسی ایران همانند دُوَل اروپایی می‌شد. محلاتی در صحن امیر مومنان (ع) دفن شد. از آثار وی می‌توان به تنفیح‌الابحاث؛ نفائس‌الفوائد؛ الباب‌الاصول و انوار‌العلم و المعرفه اشاره کرد.