خلخالی

خلخالی
از لهجه‌های ترکی که مردم خلخال در هروآباد، خوجین، کیوی و مناطق دیگر خلخال به آن سخن می‌گویند. خلخالی به دلیل همسایگی با گویش تاتی و تالشی به خصوص نواحی تات‌نشین خلخال، تأثیراتی از گویش‌های مزبور گرفته و همچنین تأثیراتی بر آن‌ها گذاشته است. در واژه‌های برگرفته از زبان‌های دیگر، /e/ پایانی را تبدیل به /a/ می‌کنند. از ویژگی‌های آوایی دیگر گرایش به تلفظ /g/ در /q/ آغازی است، اسم‌ها یا ضمیرها در حالت‌های مختلف پسوند خاصی می‌گیرند مانند: man «من»، mani «مرا»، manda «در من»، mandan «از من»، manim «مال من». صفت قبل از موصوف می‌آید: istisu «آبِ گرم»، ضمایر منفصل شخصی عبارت‌اند از: /siz/biz/(on) o/san/man. شناسه‌های فعلی به ترتیب با افزودن /-allar/-arsuz/-arig/-ar/(-arsan) -asan/-aram به ستاک امر برای ساختن مضارع و همین‌طور -?plar/-?ps?z/-mi?ig/-?pdi/-?psan/-mi?am برای ماضی نقلی؛ و -eyd?lar/-eyduz/-eydig/-eydi/-eyd?n/-eyd?m برای ماضی استمراری و -ajaglar/-ajagsuz/-ajagig/-ajaq/-ajagsan/-ajagam برای مستقبل، زمان‌های یادشده را می‌سازند. برخی از واژه‌های خلخالی: akmak «کاشتن»، penjak «کُت»، oyin «بازی»، kaklik «کبک»، inag «گاو» و pilow «پلو».