خویینی

خوئینی
از گویش‌های تاتی که در خوئین واقع در جنوب غربی زنجان بدان سخن می‌گویند. خوئینی به دلیل قرب جوار با زنجان، تحت تأثیر ترکی است. صامت‌های خوئینی همانند فارسی است. در این گویش، شمار جمع با -un بعد از مفرد می‌آید: mardum «مردان»؛ تغییر و تبدیلات آوایی خوئینی به قرار زیر است: تغییر /b/ به /v/ در varf «برف»، گرایش به حذف صامت پاینی در pani «پنیر»، nu «نان»، gar «گرم» در خوئینی مضاف قبل از مضاف‌الیه است و مستقیماً بیان می‌شود، اما اگر مضاف مختوم به -a باشد (مثل xuna) در آن صورت نشانۀ آن piyar xuna-y «خانۀ پدر» خواهد بود. صفت پیش از موصوف می‌آید: xuba xuna «خانۀ خوب»، ضمایر اشاره in «این» و un «آن» است. حالت مفعولی و ملکی تحت تأثیر ترکی است mana «به من»، mankin «مال من». نشانۀ مصدری -an است و در افعالی که به -dan فارس ختم می‌شوند -ran به کار می‌رود: diran «دیدن»، resiran «رسیدن»، zarad «زدن، برخی از واژگان خوینی: kuk «پسر»، biron «بودن»، piyar «پدر»، zan «زن».