عبدالرحمان سوم (891ـ961ق)
عبدالرحمن سوم (891ـ961ق) (Abd ar-Rahman III)
(ملقب به الناصر[۱] = پیروز). حاکم قرطبه[۲] در اندلس (912-961م). در 929م خود را خلیفه امویان[۳] نامید و رسماً از خلفای بغداد، که قریب به دو قرن بر امرای پیش از او حکم رانده بودند، اعلام استقلال کرد. مدافع جهاد برضد حکام مسیحی بود و در محاصرۀ شهرها تبحر بسیار داشت؛ همچنین قدرت امویان و دستاوردهای فرهنگی مغربی‌ها را به اوج خود رسانید. قرطبه، مرکز خلافت عبدالرحمن، مأمن مسلمانان شرق و جنوب و مسیحیان شمال اروپا به شمار می‌رفت؛ همچنین، کاخ وی در مدینه‌الزّهرا[۴] از شاهکارهای معماری که بنای آن در 936 آغاز شد، کانون فعالیت‌های سیاسی بود. عبدالرحمن با توسل به شگردهای متنوعی، نظیر استفاده از منجنیق در باجه[۵] (929م)، بستن راه‌های ارتباطی و محاصرۀ دایم اردوگاه طلیطله[۶] (93م)، شهرهای اسلامی اسپانیا را بازپس گرفت. در دوران حکومتش، با افزایش شمار بردگان سپاه شخصی‌اش از 3750نفر به 13750نفر، مسیحیان را در جنگ شکست داد. در 920م در نبرد با باسک‌ها[۷] و لئونی‌ها[۸]، در حوالی بنبلونه (پامپلونا)، پیروز شد و در 924م آن شهر را غارت کرد. در 929م خود را خلیفه نامید و لقب سلطنتی «الناصر»[۹] را برگزید. پس از 939 میلادی فعالیتش در اسپانیا کاهش یافت، اما پیکارهایی در شمال افریقا انجام داد که به تصرف سبته در 931م و طنجه در 951م انجامید.