ولز، اورسون (۱۹۱۵ـ۱۹۸۵)

اورسون ولز

وِلْز، اورسون (۱۹۱۵ـ۱۹۸۵)(Welles, Orson)

وِلْز، اورسون

اورسون ولز Orson Welles
زادروز	۱۹۱۵م
درگذشت	۱۹۸۵م
ملیت	امریکایی
شغل و تخصص اصلی	کارگردان
شغل و تخصص های دیگر	بازیگر، فیلم نامه نویس
آثار	همشهری کین (۱۹۴۱)؛ بانویی از شانگهای (۱۹۴۸)؛ مرد سوم (۱۹۴۹)
گروه مقاله	سینما
جوایز و افتخارات	دریافت جایزه یک عمر فعالیت سینمایی از موسسه فیلم امریکا در ۱۹۷۵

بازیگر، فیلم‌نامه‌نویس، و کارگردان امریکایی سینما و تئاتر. همشهری کین (۱۹۴۱) نخستین و مهم‌ترین فیلم اوست که کارگردانی، تهیه‌کنندگی و بازیگری آن را برعهده داشت. بانویی از شانگهای (۱۹۴۸) ‌و نشانی از شر از دیگر فیلم‌های اوست که به گونۀ فیلم نُوار تعلق دارند؛ او در فیلم مرد سوم (۱۹۴۹) شخصیت هری لایم را بازی کرد. اورسون ولز از ۱۶سالگی در دوبلین، ایرلند بر روی صحنه رفت. با جان هاوسمن در ۱۹۳۷ تئاتر مرکوری را در نیویورک بنا نهاد و ازجمله اجرایی از یولیوس سزار را با لباس‌های مدرن به‌روی صحنه برد. در ۱۹۳۸ برنامه‌ای رادیویی از جنگ دنیاها ‌اثر اچ جی ولز ‌را چنان واقع‌گرایانه اجرا کرد که ترس و هراس از حملۀ مریخی‌ها سراسر امریکا را فراگرفت. در ۱۹۳۹ به هالیوود رفت. همشهری کین با نوآوری در نورپردازی، زوایا و حرکات دوربین به یکی از شاهکارهای تاریخ سینما تبدیل شده است. ولی آثار بعدی او به‌سبب دخالت‌های استودیو ـ همچون فیلم خانوادۀ باشکوه آمبرسون (۱۹۴۲) ‌ـ با مشکلاتی روبه‌رو شد و او ترجیح داد که بیشتر در اروپا کار کند؛ بنابراین، فعالیتش در هالیوود به بازی در فیلم‌های دیگران و تعداد کمی کارگردانی محدود شد. از دیگر فیلم‌های اوست: بیگانه (۱۹۴۶)، مکبث ‌(۱۹۴۸)‌‌‌ ، اُتللو (۱۹۵۲)، ناقوس‌های نیمه‌شب (۱۹۶۶)، و ت مثل تقلب (۱۹۷۳). ‌اورسون ولز در ۱۹۷۵ جایزۀ یک عمر فعالیت سینمایی را از مؤسسۀ فیلم امریکا دریافت کرد. در ۱۹۹۸ ریک اشمیدلین، والتر مارچ، جاناتان روزنبام، و باب اونیل برای ترمیم فیلم نشانی از شر جایزۀ ویژه‌ای را در مراسم اعطای جوایز انجمن منتقدان سینمایی لوس‌آنجلس دریافت کردند. در مراسم اعطای جوایز منتقدان سینمایی نیویورک در ۱۹۹۸، به نسخۀ ترمیم‌شده یا «نسخۀ کارگردان» این فیلم تقدیرنامۀ ویژه اعطا شد.

 

---