پیسیستراتوس
پیسیستراتوس (ح ۶۰۵ـ۵۲۷پ‌م)(Pisistratus)
جَبّار آتن. به‌رغم تعلق به خانواده‌ای اشرافی، رهبر حزب ضداشراف بود و قدرت را در ۵۶۱پ‌م به‌دست گرفت. دوبار اخراج شد، ولی از ۵۴۶پ‌م تا زمان مرگ در رأس قدرت باقی‌ماند. پیسیس‌تِراتوس در قالب قانون اساسی جَبّارانه حکومت کرد ـ هرودوت[۱] و توسیدید[۲]، تاریخ‌نگاران یونانی، اذعان داشته‌اند که او در قوانین و مقررات سولون[۳] تغییری ایجاد نکرد ـ و حامی هنر و ادبیات بود و نخستین کسی بود که دستور داد اشعار هومر را بنویسند. او جشنواره‌های روستایی دیونوسی[۴] را در آتن به راه انداخت. پسرانش، هیپیاس[۵] و هیپارخوس (اَبرخُس)[۶]، جانشین او شدند. در زمان او تجارت رونق گرفت و پسرانش مالیات را از دَه درصد به پنج درصد کاهش دادند. اقتصاد آتیک[۷] تقویت شد و آتن از جامعه‌ای عمدتاً کشاورزی به جامعه‌ای تجاری تبدیل شد. در این راستا، پایه‌های رفاه آتن در قرن ۵پ‌م گذاشته شد. ضرب سکه‌های مشهور «جُغد آتیکا» در این دوران آغاز شد. نسب پیسیس‌تِراتوس از جانب مادر به سولون می‌رسید؛ تلاش‌های سولون برای حل مشکلات سیاسی و اقتصادی آتیک موفقیت نسبی به‌همراه داشت. نارضایتی‌ها ادامه داشت و هم‌زمان با اوج‌گیری قدرتِ پیسیستراتوس دو حزب وجود داشت: حزب دشت[۸] (احتمالاً متشکل از زمین‌داران) و حزب ساحل[۹] (احتمالاً متعلق به تاجران و بازرگانان)، که در آن خانوادۀ آلکمایونیدای[۱۰]ها شاخص بودند. پیسیس‌تِراتوس، که در جنگ علیه مگارا[۱۱] در ۵۶۵پ‌م موفقیت‌هایی کسب کرده بود، حزب سوم را با نام «مردان آن سوی تپه‌ها[۱۲]» تأسیس کرد و کوشید که حمایت خُرده‌مالکان و افراد بدون زمین یا املاک (مهاجران و نوفقیران) را جذب کند. او، که با حمایت احتمالی آلکمایونیدایها جبّار شده بود، در ۵۵۶پ‌م تبعید شد. پس از بازگشت، دوباره تبعید شد. به مقدونیه[۱۳] رفت، که در آن‌جا دارای معادن نقره بود و به حدی ثروت اندوخت که توانست با کمک مزدوران خارجی در ۵۴۶پ‌م به آتن بازگردد. بار دیگر قدرت را به‌دست گرفت و، با حمایت همۀ طبقات، تا زمان مرگ جبّار باقی ماند و با گماشتن پیروان و همکاران مورد اعتماد خود در مناصب مهم زمام امور را در دست گرفت و از حمایت توده مردم برخوردار شد. می‌توان گفت که پیسیس‌تِراتوس، برخلاف سولون، در فراهم‌‌کردن حکومت مرکزیِ باثبات و کارا موفق بود. او بسیار تلاش کرد که شهر آتن را به کانون وفاداری آتنی‌ها تبدیل کند و بدین‌ترتیب، راه را برای اصلاحات کلیس‌تنس[۱۴] در ۵۰۸ـ۵۰۷پ‌م هموار ساخت.