ابوحمزه خراسانی، محمد بن ابراهیم ( ـ۲۹۰ق)

ابوحَمزۀ خراسانی، محمد بن ابراهیم ( ـ۲۹۰ق)
از مشایخ صوفیۀ خراسان. در نیشابور پرورش یافت. در ریاضت همّت والایی داشت و کرامات زیادی از وی نقل شده است. ابوحمزه از نزدیکان جنید بود و با ابوتراب نخشبی و ابوسعید خرّاز، همنشینی داشت. داستان در چاه‌افتادن او یا همسفربودنش با ابوتراب نخشبی اعتبار تاریخی ندارد و این امر به دلیل معاصربودنش با صوفی ابوحمزۀ بغدادی است. از وجد روحی فراوان برخوردار بود و سماع صوفیانه را جایز می‌شمرد. گویند در شدت وجد بدان حد بود که با شنیدن بیتی، خویشتن‌داری از دست می‌داد و بیهوش می‌شد. به توکل خداوند اعتقاد فراوان داشت. از وی برخی عبارات حکمت‌آمیز و صوفیانه به یادگار مانده است. بعضی از جملاتی که از او نقل شده است به حالت روحی شدید عارف و غلبۀ بی‌خودی و طرح جملات غیر معمول (شطح) بازمی‌گردد. کتاب‌هایی نیز به او نسبت داده‌اند.