میرزا مهدی مجتهد مشهدی
میرزا مهدی مجتهد مشهدی (1152 - 1218ق)
(نیز با نام: سید محمد مهدی خراسانی، ملقب به شهید ثالث) عالم دینی شیعه، فقیه و فیلسوف قرن 12 و 13ق و از علمای معروف و متنفذ خراسان، مقیم مشهد. در زمان سلطنت نادرشاه افشار متولد شد. او سرسلسلۀ خاندانی سرشناس از عالمان است که به شهیدی های خراسانی مشهور شده اند، از جمله حبیب خراسانی و آقابزرگ شهیدی. علت شهرت خاندانش به شهیدی، کشته شدنش به دست نادر میرزا است.
چون نادر میرزا (از نوادگان نادرشاه) بر خراسان تسلط پیدا کرد، در برابر حکومت مرکزی قاجار ایستاد و خودمختاری نشان داد. فتحعلی شاه قاجار با اعزام قشونی شهر مشهد را به محاصره درآورد. با طولانی شدن مدت محاصره و بروز قحطی، مردم از سید محمد مهدی خراسانی درخواست وساطت کردند. با وساطت او، سپاه قاجار با این شرط که مردم نادر میرزا را دستگیر و تحویل دهند، از محاصرۀ شهر دست کشید. خراسانی از مردم خواست دروازه‌های شهر را به روی سپاه حکومت مرکزی باز کنند، اما نادر باخبر شد و برای دستگیری او به حرم رضوی حمله برد. سید برای جلوگیری از هتک حرمت حرم، از حرم بیرون رفت. نادر میرزا و نصراللّه میرزا (از نوادگان نادرشاه افشار) برای ادامۀ مقاومت و تأمین نیازشان با بهانۀ پرداخت حقوق سپاهیانشان، برخی طلاجات و اشیای قیمتی خزانۀ حرم رضوی را غارت کردند. میرزا محمد مهدی خراسانی جلویشان را گرفت. او طلاهایی كه در میان سپاهیان پخش شده بود را نیز به مرور جمع‌آوری كرد و ضریحی بر گرد حرم امام رضا (ع) ساخت. این کارها باعث كینه و دشمنی نادر میرزا با او شد. و سرانجام سید محمد مهدی خراسانی در رمضان ۱۲۱۸ق در حرم امام رضا (ع) به دست نادر میرزا کشته شد.
علاوه بر سید محمد مهدی، اشخاص دیگری نیز به شهید ثالث معروف شده اند، همچون: ملا عبدالله شوشتری، قاضی نورالله شوشتری، و حاج ملا تقی برغانی. سید محمد مهدی خراسانی از شاگردان محمد باقر وحید بهبهانی (متوفی 1205ق) بود و سید محمد حسن زنوزی، سید دلدار علی نقوی هندی و سید محمد مهدی بحرالعلوم از شاگردان او بودند. بحرالعلوم در مشهد نزد او فلسفه خواند و گفته شده كه این خراسانی بوده که به وی لقب بحرالعلوم داده است.
از جمله آثار میرزا محمد مهدی خراسانی است: نبراس الهدایة فی شرح كفایة‌الاحكام محقق سبزواری (متوفی ۱۰۹۰) در شرح باب‌های طهارت، صلاة و حج. نسخه‌ای از این اثر در كتابخانه آستان قدس رضوی موجود است؛ رساله نوروزیه، در رد رساله نوروزیه ملا اسماعیل خواجویی. از این رساله با عنوان فی تحقیق النیروز نیز یاد شده است؛ رسالة فی رد رسالة المحاباتیة كه در رد اثر محمد باقر وحید بهبهانی است؛ رسالة فی صلوة‌اللّیل.