میرزا محمود مستوفی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۲ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۳۳ توسط Shahraabi (بحث | مشارکت‌ها)

میرزا محمود مستوفی (1253- 1316ق)

(با نام کامل: میرزا محمود مستوفی آشتیانی، ملقب و معروف به: میرزا محمود قره) مستوفی (وزیر دارایی)، و اولین مجموعه‌دار اشیای عتیقه در ایران، پسر میرزا شفیع صاحب دیوان آشتیانی و از خاندان مستوفیان. پدرش میرزا شفیع، پسر آغاسی بیگ، در دستگاه عباس میرزا نایب السلطنه به تحقیقات دفتری پرداخت. پس از مدت کوتاهی دارای منصب و رتبه شد و با محمد شاه قاجار از تبریز به تهران آمد و به صاحب دیوان ملقب شد. در زمان محمد شاه و اوایل سلطنت ناصرالدین شاه، او از رجال سرشناس دولت بود. (متوفی 1272ش در تهران)  

میرزا محمود در زمان حیات پدرش، وارد خدمت دولتی شد. پس از فوت او، از جمله مستوفیان گردید. به واسطۀ اسلافش، شغل مستوفی را عهده دار شد. مدتی مستوفی (حسابدار) مالیات نطنز، دماوند و فیروزکوه بود. میرزا محمود به علت تیره بودن رنگ چهره‌اش به میرزا محمود قره معروف بوده است. قره در زبان ترکی به معنای سیاه است. در 1288ق، با سمت استیفاء و حسابدار مالیات دولت عازم مشهد شد و سه سال آن‌جا به خدمت پرداخت. پس از بازگشت از خراسان، در 1291ق مستوفی محاسبات مالیات همدان شد. در 1300ق، مستوفی اول شد و به جای میرزا علی محمد خان به سمت استیفاء (حسابدار مالیات) خراسان منصوب شد و سال‌ها مستوفی خراسان بود. در 1310ق از استیفای خراسان معزول شد و میرزا فضل الله خان نوری مازندرانی منشی امین‌السلطان به جایش منصوب گردید.

در جمع آوری اشیای قدیمی حریص بود. می توان گفت اولین مجموعه داری حرفه ای در ایران به ۱۷۰ سال قبل و زمان میرزا محمود مستوفی برمی گردد. در زمانی که مسئولیت حسابداری مالیات استان خراسان بر عهده اش بود، موزه ای از آثار قدیمی خود برپا کرد. منزلش در بافت قدیمی شهر آشتیان، از نظر معماری و زیبایی نقوش خود یک موزه به حساب می‌آمد. هر چند اکنون فقط ویرانه‌ای از آن به جا مانده و تنها سر در آن باقی است.