افشار، ایل
افشار، ایل
از قبایل قدیمی غز و ترکمان، ساکن ایران، عراق، شام، آناتولی، ارمنستان، آذربایجان، و افغانستان. از قرن ۵ق به‌همراه سلاجقه از آسیای میانه به آسیای جنوب غربی وارد شده‌اند. افشارهای ایران، در طول ۱۰۰۰ سال گذشته، همواره از نیروهای مؤثر اجتماعی بهشمار می‌آمدند. اتابکان موصل (۵۲۱ـ۶۳۱ق) از افشارها بودند. شوملۀ افشاری و خاندانش قریب ۵۰ سال حکومت خوزستان را در اختیار داشتند (۵۴۸ـ۵۹۰ق). افشارهای آذربایجان از ارکان قزلباشان بودند. شاه‌اسماعیل اول حدود ۴هزار خانوار از افشارها را به خراسان انتقال داد. نادرشاه از میان همین مردم برخاست. خوانین افشار اسدآباد از قرن ۹ و به روایتی از قرن ۱۲، حاکم این ناحیه بودند. اخبار مربوط به افشارهای اصفهان حکایت از آن دارد که اینان تا قرن ۱۳ق رونق و اعتبار داشتند. افشارهای ارومیه از میانۀ قرن ۱۱ تا میانۀ قرن ۱۳ق حاکم آن شهر بودند. افشارهای شاهین‌دژ و تکاب از این مردم هستند. افشارهای خرقان و ساوه و قزوین و همچنین افشارهای زنجان از طوایف معتبر آن نواحی بهشمار می‌آیند. افشارهای ساوجبلاغ و هشتگرد تأمین‌کنندۀ یکی از افواج نظامی ارتش قاجاریه بودند. حکومت خلخال در قرن ۱۲ق، با خوانین افشار سعدلو بود و حکومت کازرون از دورۀ شاه‌عباس اول تا دورۀ ناصر‌الدین‌شاه، در اختیار دسته‌ای از خوانین افشار بود. افشارهای کرمان از قرن ۱۰ تا قرن ۱۴ق از ارکان اجتماعی کرمان بهشمار می‌آمدند و هنوز هم از بزرگ‌ترین گروه‌های چادرنشین کرمان بهشمار می‌آیند. افشارهای کنگاور، به روایتی از قرن ۹ و به روایت دیگر از قرن ۱۲ق در این ناحیه ساکن بودند و حکومت موروثی کنگاور را در اختیار داشتند. افشارهای کهگیلویه در عصر صفویه چندین‌بار سر به شورش برداشتند. باقی‌ماندۀ این مردم هنوز در شوشتر به‌سر می‌برند. افشارها یکی از بزرگ‌ترین گروه‌های ترکان ایران را تشکیل می‌دهند.