کوه خواجه، محوطه باستانی
کوهِ خواجه، محوطۀ باستانی
واقع در کرانۀ دریاچۀ هامون در سیستان. اولین‌بار سِر مارک اورِل اِشتاین[۱] در دهۀ ۱۹۳۰م از وجود آثار معماری تاریخی در کوه خواجه پرده برداشت. ارنست امیل هرتسفلد[۲] آثار معماری کوه خواجه را به دورۀ اشکانیان منسوب کرد. فنون و شیوۀ معماری به‌کار رفته در کوه خواجه را به دورۀ ساسانی منسوب می‌دانند. آثار کوه خواجه با نقاشی‌هایی معروف است که آشکارا تأثیر هنر هلنی را در ایران نشان می‌دهد. نقش‌مایۀ گچبری‌ها نیز بیشتر یونانی‌نما هستند تا ایرانی. به‌ویژه، نقش‌مایۀ برگ آکانت یا کنگر و نیز خدای یونانی اروس در گچبری‌های کوه خواجه دیده می‌شوند. بنای مرکزی کوه خواجه، حیاطی است بزرگ که پیرامون آن را رواق‌های ستون‌دار با طاق‌های قوس‌دار فراگرفته است.