بدل (دستور زبان)

بَدَل (دستور زبان)

در اصطلاح دستور زبان، اسم یا گروه اسمی یا جانشین اسم، هرگاه با درنگ (ویرگول در نوشتار) بعد از اسم یا جانشین اسمی که هستۀ آن است (مُبدل‌منه) بیاید تا معنیِ هسته را روشن کند. بدل با هستۀ خود (مُبدل‌منه) یک نقش دارد و جزو وابسته‌های پسین اسم به‌حساب می‌آید. مثل گروه اسمیِ «شاعر توانای قرن هفتم»، در این عبارت: «سعدی، شاعر توانای قرن هفتم، بوستان و گلستان را با فاصلۀ اندک تألیف کرد».

بدل به دو دسته تقسیم می‌شود: ۱. بدل تأکیدی آن است که تأکیدی از مبدل منه باشد. مثلِ «حسین، برادرم، امروز بیمار است»؛ ۲. بدل توضیحی آن است که توضیحی دربارۀ مبدل‌منه می‌دهد. مثلِ «تهران، پایتختِ ایران، هوای آلوده‌ای دارد».