آرتافرنس
آرتافرنس (Artaphernes)
(یا: ایندافِرِنس) به‌معنی پایندۀ راستی، چند بلندپایۀ دورۀ هَخامَنِشی. برادر داریوش اول، یکی از هفت تن یاران داریوش به‌‌هنگام سرنگونی گَئوماتۀ مُغ. در ۵۱۲پ‌م هنگامی که داریوش از داردانل به شوش بازمی‌گشت، او را نایب‌السّلطنۀ خود در سارد و ناظر بر شهرهای ایونیه کرد. در ۵۱۰، که آتِنی‌ها، هیپیاس فرمانروای مستبد خود را برکنار کرده بودند، نمایندگانی را برای اتحاد با ایران، نزد او فرستادند. آرتافِرِنس این اتحاد را، مشروط به گرفتن آب و خاک برای داریوش کرد. کَتِسیاس نام او را ایندافِرِنس ضبط کرده است.