محمدعلی شاه قاجار (تبریز ۱۲۸۹ـ ایتالیا ۱۳۴۴ق)
محمّدعلی‌شاه قاجار (تبریز ۱۲۸۹ـ ایتالیا ۱۳۴۴ق)
| محمدعلی شاه قاجار | |
|---|---|
| زادروز |
تبریز ۱۲۸۹ق |
| درگذشت | ایتالیا ۱۳۴۴ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
| خویشاوندان سرشناس | مظفرالدین شاه (پدر) |
ششمین پادشاه قاجار (حک: ۱۳۲۴ـ۱۳۲۷ق). فرزند مظفرالدین‌‌شاه بود و زیرنظر مربیان و مشاوران روسی مانند شاپشال پرورش یافت. در ۱۲۹۹ق لقب «اعتضادالسلطنه»، در ۱۳۰۸ق لقب «امیرتومان» و سال بعد لقب سالار لشکر گرفت و رئیس قشون آذربایجان و سپس حاکم آذربایجان و ولیعهد ایران شد (۱۳۱۳ق). هنگام سفر مظفرالدین‌‌شاه به اروپا (۱۳۲۳ق)، نایب‌السلطنۀ وی و سال بعد پادشاه ایران شد. او از همان ابتدای سلطنت با مشروطه‌خواهان و مجلس سر ناسازگاری داشت، از این‌رو، مورد انتقاد شدید مشروطه‌خواهان تندرو و سرانجام، سوءقصد گروهی از آنان قرار گرفت که جان سالم به‌‌در برد. شاه، که مترصد چنین فرصتی بود، درصدد مقابله جدی برآمد. به فرمان وی لیاخوف فرمانده بریگاد قزاق مجلس شورای ملی را در ۲۳ جمادی‌الاولی ۱۳۲۶ق به توپ بست که متعاقب آن عده‌ای از نمایندگان و مشروطه‌خواهان دستگیر و پس از ضرب و جرح فراوان، گروهی اعدام و بعضی نیز تبعید و همه روزنامه‌ها و انجمن‌های طرفدار مشروطه تعطیل شدند. این دوره به «استبداد صغیر» شهرت دارد. فشار و ستم نیروهای استبدادی به مردم تبریز، موجب قیامی مردمی به رهبری ستارخان گردید که به‌دنبال آن، نیروهای گیلانی و بختیاری هم با حمایت سفارت روسیه و انگلستان همراه مجاهدین تبریز، به‌قصد براندازی رژیم محمدعلی‌شاه و استقرار مجدد مشروطه، عازم تهران شدند. این شهر پس از زدوخورد کوتاهی به تصرف نیروهای گیلانی و بختیاری درآمد. محمدعلی‌شاه به سفارت روسیه پناهنده و در ۲۷ جمادی‌الآخر ۱۳۲۷ق از سلطنت خلع شد. در ۱۳۲۹ق به امید کسب تاج و تخت از راه استرآباد به ایران آمد، ولی از قوای دولتی شکست خورد و به روسیه فرار کرد. سرانجام در بندر ساوونای ایتالیا درگذشت و در کربلا به خاکش سپردند.