آریان
آریان (Ariane)
موشک‌های ساخت آژانس فضایی اروپا (ایسا)[۱]. بیشتر به‌منظور استقرار هم‌زمان دو ماهوارۀ مخابراتی به‌کار می‌روند. نخستینِ آن‌ها در ۱۹۷۹م به فضا پرتاب شد. پایگاه پرتاب این موشک‌ها در کورو[۲]، واقع در گویان[۳] فرانسه قرار دارد. آریان موشکی سه‌مرحله‌ای است که سوخت مایع مصرف می‌کند. برای افزایش قدرت حمل آن، موشک‌های تقویتی کوچکی با سوخت جامد و مایع در مرحلۀ اول به آن ملحق می‌کنند. فضاپیمای آریان از ۱۹۸۴م کاربرد تجاری یافت. «آریان 5 [۴]» که در چهارم ژوئن ۱۹۹۶م پرتاب شد پرقدرت‌ترینِ آن‌ها بود، اما پس از انحراف از مسیر دو تکه و متلاشی شد. عامل این سانحه را بروز نقص فنی در هدایت نرم‌افزاریِ مسیر پرتاب دانستند. در اکتبر ۱۹۹۸م، موشک دیگری، که آن هم آریان نام گرفت، با موفقیت پرتاب شد و ماهواره‌ای بدلی[۵] را در مدار قرار داد. از موفقیت‌های دیگر این موشک، قراردادنِ ماهوارۀ هندی «این‌ست ۳بی[۶]» در مدار بود (مارس ۲۰۰۰م). نمونه‌های پرقدرت‌تری از این موشک‌ها نیز طراحی شد، ازجمله «آریان 5 سی‌اِی[۷]» برای پرتاب در ۲۰۰۲م، و «آریان 5 ای‌سی‌بی[۸]» برای پرتاب در ۲۰۰۵م.