کمانچه
کمانچه
سازی از خانوادۀ سازهای زهی آرشه‌ای (کمانی). علاوه‌بر این‌که در موسیقی برخی از نواحی ایران کاربرد دارد، در اجرای رپرتوآر موسیقی کلاسیک ایران (موسیقی دستگاهی) نیز ازجمله سازهای متداول است. کاسۀ طنینی این ساز تقریباً به‌شکل کُرۀ ناقص است. درعین حال، در برخی از نواحی ایران، چون لرستان، کرمانشاهان، و دامغان، کاسۀ طنینی کمانچه پشت‌باز و شبیه مخروط ناقص است. روی دهانۀ کاسۀ طنینی پوست کشیده می‌شود. کمانچه‌های قدیم سه وتر داشت و کمانچه‌های امروزی دارای چهار وتر است. کمانچه‌های متداول در نواحی گوناگون ایران غالباً دارای سه وتر بوده‌اند. در عین حال، تصاویری از کمانچه‌هایی با پنج یا شش وتر از قرن گذشته به‌دست آمده است. وترهای اضافه به‌منظور مضاعف‌کردن وترهای اصلی و برای افزایش حجم صدای کمانچه بوده است. کاسۀ طنینی در انتها دارای یک میلۀ فلزی است که انتهای آن بر روی زمین یا پای نوازنده قرار می‌گیرد. کمانچه حول این پایه در چرخش است و به چپ و راست حرکت می‌کند که این امر در ساختار و چگونگی نواختن کمانچه بسیار اهمیت دارد. این ساز را با آرشه می‌نوازند که متشکل از یک ترکۀ چوبی و رشته‌هایی از موی دُم اسب است.