میرزا محمدباقر بواناتی
میرزا محمدباقر بواناتی (بوانات 1247- تهران 1310ق) Mirza Mohammad-baqer Bavanati
(نام‌های دیگر: میرزا محمدباقر بن صابر بواناتی؛ محمدباقر بواناتی شیدانی؛ معروف به ابراهیم جان معطر) ادیب و شاعر و روشنفکر آزادی‌خواه ایرانی. آموزگار زبان فارسی ادوارد براون، خاورشناس شهیر انگلیسی، بود. در اوایل جوانی٬ مدتی درویش‌مسلک بود. پس از آن نصرانی و سپس کلیمی شد. طی سیر فکری و تغییر عقیده، مدتی دهری‌مسلک و بی‌دین شد. اما عاقبت به اسلام گروید و در ترویج مذهب اسلام با تعصب بسیار پیش رفت. سید جمال‌الدین اسدآبادی که از هندوستان به مکه رفته بود، او را در بوشهر دید و پس از مباحثه و مناظره، باعث شد او که تازه مسیحی شده بود، تسلیم و مسلمان شود.
در یکی از دهستان‌های بوانات متولد شد. او فرزند صابر شیدانی و از خانواده‌ای بود. مبادی علوم عصر خود را در زادگاهش فراگرفت. حدود ۱۲سالگی، بدون اطلاعِ خانواده‌اش به شیراز رفت و آنجا به تحصیل پرداخت و زبان انگلیسی را نیز آموخت. هنگام جوانی، به سبب مشهور بودن به دهری‌گری و بی‌دینی و بیان سخنان بدعت‌آمیز، ناچار شد شیراز را ترک کند و به برازجان برود. سپس به هند و بغداد سفر کرد. پس از بازگشت به وطن، به بوشهر رفت و آنجا ازدواج کرد. مدتی نیز مترجم کنسولگری انگلیس بود. از آنجا راهی لندن شد. او که مدتی معروف بود به «میرزا محمدباقر خدایی» و نیز «میرزا محمدباقر کفری» و «ابراهیم جان معطر»، در لندن خودش را «محمدباقر ایرانی» نامید. آنجا به تدریس زبان عربی و فارسی مشغول بود و از این راه، امرار معاش می‌کرد. در همین دوره زبان و ادب فارسی را به ادوارد براون آموزش داد. حدود 5سال در لندن اقامت داشت و سپس به علت بیماری دخترش، به بیروت رفت؛ اما دخترش آنجا درگذشت. حدود 1283ق پس از مخالفت دولت عثمانی با ماندنش در بیروت، به ایران بازگشت و مکتب آموزش رایگان اطفال را در تهران بنیان نهاد.
بواناتی در 1307ق به اتهام الحاد و همچنین ارتباطش با سید جمال‌الدین زندانی شد، اما با پادرمیانی و شفاعت میرزا علی‌اصغرخان امین‌السلطان آزاد شد. وی استاد تفسیر و مباحث دینی بوده است و افرادی چون شیخ محمد عبده، و احمد مدحت، روزنامه‌نگار و نویسنده اهل ترکیه، پيش او تعليم داده شده‌اند.
میرزا محمدباقر بواناتی دارای کتابی به نام شمیسه لندنیه و سدیره ناسوتیه است که این کتاب توسط محمود کمالی، عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور بوانات، تصحیح و شرح شده است.