ورم قرنیه

ورم قرنیه (Corneal Edema)

از بیماری‌های شایع چشم. بر اثر تجمع مایعات زائد پدید می‌آید و باعث آسیب به چشم و بینایی می‌گردد. قرنیه، لایۀ محدب نازک و شفاف روی کرۀ چشم، دو وظیفۀ هدایت پرتوهای نور به داخل چشم و محافظت از ساختمان کرۀ چشم را برعهده دارد. علل و عوامل مختلف به قرنیه آسیب رسانده و عملکرد طبیعی آن را مختل می‌سازند. یکی از آنها، عدم تخلیۀ مایع زائد است که شفافیت قرنیه را از بین می‌برد و باعث تیره شدن آن می‌شود. تیره شدن قرنیه مانع ورود نور شده و تاربینی و بعداً به مرور نابینایی را در پی خواهد داشت. چنین وضعیتی را ورم یا تورم قرنیه می‌نامند. علت‌های تورم قرنیه به دو دستۀ بیماری‌ها و آسیب‌ها تقسیم می‌شوند. ضربه به چشم به هنگام ورزش یا در محیط کار یا در تصادفات جاده‌ای؛ نیز برخی داروها و مواد شیمایی یا بعضی بیماری‌ها در تخلیۀ مایع قرنیه و در پی آن شفافیت و کارآیی تأثیر منفی دارند. این آسیب‌ها ابتدا در اندوتلیوم (لایۀ پشتی) اختلال ایجاد می‌کنند و سپس باعث ناکارآمدی قرنیه می‌گردد. قرنیه شامل چند لایه است. لایۀ خلفی (اندوتلیوم) مواد معدنی و مایع را از زلالیه جذب و به لایه‌های قرنیه تزریق می‌کند. همزمان مایعات زائد را جمع‌آوری و به زلالیه باز می‌گرداند. این عملیات باعث شفافیت قرنیه می‌شود. اما به هنگام جراحی آب مروارید یا آب سیاه، جراح گاه ناخواسته به اندوتلیوم ضربه زده و موجب اختلال آن می‌شود. نیز بیماری‌هایی مثل التهاب قرنیه، دیستروفی فوکس (بیماری ارثی آسیب‌رسان به سلول‌های لایۀ خلفی قرنیه) کارآیی اندوتلیوم را مختل کرده و به دنبال آن باعث بیماری تورم و ناکارآمدی قرنیه می‌شوند.

علائم و درمان

بیماری تورم قرنیه با علائمی چون تاری دید و چشم‌درد شروع می‌شود. اینها هشدارهایی است که زودتر به پزشک مراجعه گردد. دیگر علائم عبارتند از: حساسیت به نور، دیدن هاله اطراف نور و تاول. با تشدید تورم، لکۀ خاکستری‌رنگ روی کرۀ چشم پدید می‌آید و باعث نازیبایی چشم و صورت می‌گردد. در مرحلۀ خفیف بیماری تورم که علائمش تاری و درد چشم است، صرفاً برای تسکین، داروهایی چون قطرۀ سالین هایپرتونیک یا لنز تجویز می‌شود؛ اما در مرحلۀ پیشرفت ورم، معمولاً پیوند قرنیه توصیه می‌شود. هنوز درمان قطعی این بیماری در دسترس نیست.

پیشگیری

مراعات بهداشت چشم و استفاده از حفاظ ایمنی در ورزش، کار و رانندگی و نیز مراجعه به متخصص و انجام معاینات دوره‌ای در بیماری ورم قرنیه مؤثر است. افرادی که از لنز استفاده می‌کنند، اولاً از هر لنزی با هر اندازه نباید استفاده کنند؛ دوم در گذاشتن و برداشتن آن نکات بهداشتی را رعایت کنند. پزشکان و دستیاران آنها به هنگام جراحی چشم، باید مراقب قرنیه باشند. افراد دارای بیماری ارثی آسیب‌رسان به اندوتلیوم لازم است به متخصصان ژنتیک مراجعه کنند. عدم پیشگیری از ایجاد ورم قرنیه نه تنها باعث نابینایی می‌شود، بلکه عوارضی چون از دست دادن زیبایی را به همراه دارد.

---