اسماعیل اردلان
| اسماعیل اردلان | |
|---|---|
| زادروز |
سنندج 1289ش |
| درگذشت | تهران 12 آبان 1367ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دکتری از دانشکده دامپزشکی آلفر پاریس |
| شغل و تخصص اصلی | دامپزشک |
| آثار | اسرار بارزان (رمان تاریخی- 1325)؛ لب‌التواریخ (شامل تاریخ خاندان اردلان) |
| گروه مقاله | دامپزشک |
اسماعیل اردلان (سنندج 1289ش- تهران 12 آبان 1367ش)
دامپزشک و استاد دانشگاه ایرانی. خانوادۀ پدری‌اش از خوانین و حاکمان کردستان بوده‌اند. اسماعیل تحصیلات ابتدایی را در سنندج و دورۀ متوسطه را در تهران گذراند. سال 1311 به فرانسه رفت و 6 سال بعد (1317ش) با ارائۀ رساله‌ای تحت عنوان گوسفند در ایران، از دانشکدۀ دامپزشکی آلفر[۱] پاریس دانشنامۀ دکتری گرفت. پس از بازگشت به ایران از شهریور سال 1317 رئیس بخش دوِ دامپزشکی مازندران و 9 ماه بعد رئیس دامپزشکی و دامپروری مازندران شد. پس از اتمام دورۀ خدمت نظام، از تیر 1320 معاون دانشکده و دبیرستان دامپزشکی و سال بعد عضو هیات تحریریۀ مجلۀ دانشکدۀ دامپزشکی شد و مقالاتی در همان نشریه به چاپ رساند.
اردلان در خرداد 1321 به دلیل شیوع تب برفکی در میان دام‌های شهرستان ایلام به عنوان کارمند فنی مامور بررسی اوضاع دامداری در آن منطقه شد. از دی همان سال علاوه بر سمت بازرس فنی دامپزشکی غرب کشور، به تدریس کرسی بازرسی بهداشت گوشت در دانشکدۀ دامپزشکی نیز پرداخت. اردیبهشت 1323 امتیاز هفته‌نامۀ سیاسی- اجتماعی «کوهستان»، ویژۀ کردستان، را در تهران کسب کرد و تا آخرین شماره، 84 شماره از آن را منتشر کرد (تا سال 1325). اردلان در مهر 1324 پس از انتقال به دانشگاه تهران، به ریاست آزمایشگاه بازرسی گوشت و بهداشت مواد غذایی آن دانشگاه منصوب شد. همچنین از سال 1326، با موافقت دانشگاه، با سمت کارشناس فنی در امور دامپزشکی با وزارت کشاورزی آغاز به همکاری کرد. وی در سال 1328 به مرتبۀ استادی ارتقاء یافته و به عضویت انجمن تالیف و ترجمۀ دانشگاه تهران درآمد. اردلان در فروردین 1330 با حفظ سمت ریاست کل دامپزشکی، از طرف وزارت کشاورزی به عنوان کارشناس فنی برای جلوگیری از هجوم ملخ به مزارع کشاورزی سیستان و بلوچستان مامور شد. از اول آبان 1332 به مدت دوسال به نمایندگی از طرف دانشکدۀ دامپزشکی در شورای دانشگاه انتخاب شد. پس از این دوره با دریافت فرصت مطالعاتی پژوهش در زمینۀ دامپزشکی به امریکا رفت و 4 ماه در آن‌جا به تحقیق و مطالعه پرداخت. اردلان سال 1336 به عنوان یکی از سی عضو موسس، به عضویت باشگاه فراماسونری لاینز درآمد. در همین سال به معاونت وزارت کشاورزی انتخاب شد، ولی در ابتدای سال بعد استعفا کرد. فروردین 1338 ریاست آزمایشگاه مواد غذایی دانشکدۀ دامپزشکی را پذیرفت و در آذر 1340 رئیس این دانشکده شد. وی نهایتا در سال 1345 بازنشسته شد.
اردلان پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با تشکیل دولت موقت، به عنوان نمایندۀ تام‌الاختیار دولت به غرب کشور اعزام شد. در فروردین سال 1358 برای جلوگیری از ایجاد ناآرامی در کردستان، با استقرار در فرمانداری سنندج به ادارۀ امور استان پرداخت. در اوائل سال 1362 به جرم فعالیت در تحکیم رژیم پهلوی و عضویت در تشکیلات فراماسونری با تنزل استادی به استادیاری وی را از داشتن مشاغل و سمت‌های دولتی و دانشگاهی محروم و از خدمت منفصل کردند. پیکر وی پس از درگذشت در بهشت زهرا دفن شد.
اسماعیل اردلان در مدت خدمات دولتی و دانشگاهی، در سمینارها و کنگره‌های بسیاری شرکت کرد، از جمله: کنگرۀ سالیانۀ منطقۀ 354 لاینز بین‌المللی (1341- شیراز)؛ هفدهمین کنگرۀ بین‌المللی دامپزشکی (مرداد 1342- هانوفر آلمان)؛ سمینار بهداشت غذایی جهانی (لاهور و تهران). از وی کتابی تحت عنوان اسرار بارزان (رمان تاریخی- 1325) در تهران منتشر شده و همچنین کتاب لب‌التواریخ (شامل تاریخ خاندان اردلان) نیز به سعی و مقدمۀ او به چاپ رسیده است.
- زندگی در دوران شش پادشاه: خاطرات حاج عزالممالک اردلان، امان‌الله‌خان اردلان؛ تهران: 1372
- فراموشخانه و فراماسونری در ایران، اسماعیل رائین؛ امیرکبیر، 1357
- ↑ Alfort