نمایش مبدأ برای اینونو، عصمت (۱۸۸۴ـ۱۹۷۳)


اینونو، عصمت (۱۸۸۴ـ۱۹۷۳)(Inonu, Ismet)

سیاستمدار ترکیه‌ای، نظامی، رئیس‌جمهور (۱۹۳۸ـ۱۹۵۰)، و نخست‌وزیر ترکیه (۱۹۲۳ـ ۱۹۳۸ و ۱۹۶۱ـ۱۹۶۵). ادامه‌دهندۀ سیاست نوین‌سازی<ref>modernization</ref>&nbsp;و غربی‌سازی<ref>westernization</ref>&nbsp;ترکیه بود ـ که کمال آتاتورک، بنیادگذار جمهوری، آن را آغاز کرده بود ـ و کشورش را از مداخله در جنگ جهانی دوم دور نگه داشت. پس از ۱۹۴۵، برای تأسیس نهادهای دموکراتیک در ترکیه کوشید. اینونو در ازمیر<ref>Smyrna </ref>، واقع در آسیای صغیر، زاده شد. پیش از جنگ جهانی اول و در خلال جنگ، از صاحب منصبان ارتش بود. در جنگ استقلال ترکیه<ref>Turkish War of Independence </ref>&nbsp;(۱۹۱۹ـ۱۹۲۲) ریاست ستاد ارتش آتاتورک را بر‌عهده داشت و در ۱۹۲۱ در نبردهای اول و دوم اینونو (که بعدها نام خود را از آن گرفت) جلو پیشروی یونانیان را گرفت. در مقام نمایندۀ ترکیه در کنفرانس صلح، پیمان لوزان<ref>Lausanne </ref>&nbsp;را در ۱۹۲۳ امضا کرد. نخستین نخست‌وزیر جمهوری ترکیه بود و پس از مرگ آتاتورک در ۱۹۳۸، به ریاست جمهوری برگزیده شد. به رغم تلاش‌های وینستون چرچیل<ref>Winston Churchill</ref>، نخست‌وزیر بریتانیا، برای کشاندن ترکیه به جنگ جهانی دوم، اینونو موفق شد کشورش را تا ۱۹۴۵ بی‌طرف نگه دارد. با این‌که بین ۱۹۳۹ و ۱۹۴۶ از حکومت تک حزبی پشتیبانی می‌کرد، بعدها حامی دموکراسی شد. در نخستین انتخابات آزاد ترکیه (۱۹۵۰) شکست خورد و قدرت را به عدنان مندرس (۱۸۹۹ـ۱۹۶۱) واگذار کرد و خود رهبری مخالفان دولت جدید را برعهده گرفت، تا سرانجام، پس از کودتای نظامی ۱۹۶۰ و اعدام مندرس در ۱۹۶۱، بار دیگر در ۱۹۶۱ به نخست‌وزیری رسید. در ۱۹۶۵ قدرت را به سلیمان دمیرل، که هوادار غرب بود، واگذار کرد.

&nbsp;

----

[[Category:تاریخ جهان]] [[Category:امپراتوری عثمانی و ترکیه]]