تشبیه مضمر

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

بر

ب+ ارتَشبیه مُضمَر
(یا: تشبیه اضمار، مضمر در لغت به معنی پنهان) در اصطلاح بیان، گونه‌ای از تشبیه است که در آن گوینده ظاهراً قصد تشبیه نداشته، اما در واقع، تشبیهی به‌کار برده است. به عبارت دیگر، در ظاهر کلام تشبیهی به کار برده نشده است، اما خواننده با دقت نظر، به تشبیهی دست می‌یابد که شاعر، وجود آن را فرض گرفته است. برای مثال در این بیت:

عاشق اگر منم چرا غنچه دریده پیرهن/ تشنه اگر منم چرا لاله بود به خون کفن

شاعر در ظاهر خود را عاشق و تشنه معرفی می‌کند اما در خلال بیت درمی‌یابیم که این دو صفت را به غنچه و لاله شبیه دانسته است. مثالی دیگر:

ای محنت، ار نه کوه شدی، ساعتی برو!/وِای دولت ار نه باد شدی لحظه‌ای بپای! (مسعود سعد سلمان) که در آن علیرغم انکار ظاهری، محنت به کوه و دولت به باد تشبیه شده است.