جنگل های سوزنی برگ

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

جنگل‌های سوزنی‌برگ (Coniferous Forests)

جنگل‌هاي سوزني‌برگ

(یا: تایگا taiga) جنگل‌های کاج و صنوبر و درختان سوزنی برگ در ناحیه شمال نیمکره شمالی. بعد از آخرین عصر یخ‌بندان، که کلاهک‌های یخی پس نشستند، به‌سوی شمال در حال پیش‌روی بوده است. از ویژگی‌های بارز این ناحیه، زمستان‌های به‌شدت سرد (بیش از ۴۰ درجۀ سانتی‌گراد زیر صفر) و تابستان‌های نسبتاً معتدل (با دمای حدود ۱۰ تا ۱۵ درجۀ سانتی‌گراد) است. بارش برف در این ناحیه فراوان است. شکل کریسمسی درختان کمک می‌کند که برف را از روی شاخ و برگ خود پراکنده کنند، همچون سوزنی‌برگ‌ها که شکل برگ‌ها به آن‌ها کمک می‌کند که آب کمتری از‌دست بدهند. (دسترسی به آب در این نواحی دشوار است؛ زیرا در بیشتر سال آب به‌صورت برف یا خاک ـ یخ، بسته است.) و این درختان، با سبزماندن در تمام سال، هرگاه که دما اجازه دهد، برای فعالیت فتوسنتزی آماده‌اند. در این نواحی به‌علت سایه‌اندازی، گیاهان زیر اشکوب نسبتاً اندک‌اند، امّا، در زمین زیر اشکوب این درختان، فرش متراکمی از برگ‌های سوزنی یافت می‌شود که در هوای سرد با کندی فوق‌العاده‌ای تجزیه می‌شود. طی هزاران سال ذخیرۀ گسترده‌ای از کربن در درختان، لاشبرگ و خاک این جنگل‌ها اندوخته شده است. گردآمدن برگ‌های سوزنی فروافتاده این جنگل‌ها را مستعد آتش‌سوزی می‌کند. برخی گونه‌ها با این محیط‌زیست مستعد حریق، کاملاً سازگار می‌شود. در واقع، برخی گونه‌ها تا حدّی وابستگی به آتش و حریق را در خود پرورانده‌اند. مثلاً، بعضی کاج‌ها نیاز به گرمای ناشی از حریق دارند تا رزینی را که میوۀ کاج را درزبندی کرده است ذوب کند و دانه‌های درون آن را رها سازد. در جنگل‌های سوزنی برگ کانادا، سپیدار و نوعی کاج (که می‌تواند از ریشه‌هایشان جوانه‌ بزند) نخستین گونه‌هایی است که پس از وقوع حریق شروع به رویش می‌کند. این گونه‌ها تا چند سالی بعد از حریق در جنگل اکثریت دارند، تا این که نوبت نراد (درخت نوئل) می‌رسد که بر آن چیره می‌شود و از آن پیشی می‌گیرد. در طی قرن گذشته (۲۰) میانگین دمای نواحی سوزنی برگ شمالی در حدود ۲درجۀ سانتی‌گراد بالا رفته است: هر چه هوا گرم‌تر شود، جنگل‌ها خشک‌تر می‌شوند، و در نتیجه وقوع حریق و گسیل دی‌اکسید کربن یا CO۲‌ (یکی از «گازهای گلخانه‌ای» اصلی) به جوّ، بیشتر می‌شود. اگر آتش‌سوزی‌ها به اندازۀ کافی دما را بالا ببرند، به طوری‌که آتش‌سوزی به عمق خاک نفوذ کند، مقادیر زیادی کربن ذخیره شده را در داخل خاک رها خواهد کرد.