حاج ابوالحسن اصفهانی معمارباشی
| حاج ابوالحسن اصفهانی معمارباشی | |
|---|---|
| زادروز |
ح 1245ق |
| درگذشت | 1305ق |
| ملیت | ایرانی |
| نام‌های دیگر | حاج ابوالحسن معمار نوایی و حاجی ابوالحسن معمارباشی اصفهانی |
| شغل و تخصص اصلی | بنایی كه از حدود ۱۲۹۱ق در باغ‌ها و کاخ‌های سلطنتی تهران کار کرد |
| لقب | صنیع‌الملک |
| دوره | قاجار |
| آثار | تالار سلام یا تالار موزه و نیز تالار آینه (هر دو در کاخ گلستان) از جمله کاخ‌هایی که او معماری و طراحی کرده است- مسجد و مدرسۀ حاج ابوالحسن معمارباشی معروف به "صنیعیه" در نزدیکی محلۀ امامزاده یحیی تهران |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
| پست تخصصی | معمار باشیگری |
| جوایز و افتخارات | معماری غربی و سبک‌های اروپایی را وارد معماری سنتی ایران کرد |
حاج ابوالحسن اصفهانی معمارباشی (ح 1245 – 1305ق)
(نیز با نام‌های: حاج ابوالحسن معمار نوایی و حاجی ابوالحسن معمارباشی اصفهانی؛ ملقب به صنیع‌الملک) از جمله بنایانی كه از حدود ۱۲۹۱ق در باغ‌ها و کاخ‌های سلطنتی تهران زیردست محمد حسن خان اعتمادالسلطنه كار می‌كرد. او که استعداد و طرح‌های خوبی داشت و بناهای جالبی ایجاد می‌کرد، خیلی زود پیشرفت کرد و مورد توجه ناصرالدین شاه قرار گرفت. او در 1300ق بنا به درخواست میرزا ابراهیم خان امین‌السلطان، وزیر دربار، به منصب معمار باشیگری ارتقاء یافت. از جمله کاخ‌هایی که او معماری و طراحی کرده، می‌توان به تالار سلام یا تالار موزه و نیز تالار آینه (هر دو در کاخ گلستان) اشاره کرد. مسجد و مدرسۀ حاج ابوالحسن معمارباشی معروف به "صنیعیه" در نزدیکی محلۀ امامزاده یحیی تهران نیز از دیگر بناهای ساخت اوست که ساختمان آن در 1303ق پایان پذیرفت. حاجی ابوالحسن عناصر معماری غربی و سبک‌های اروپایی را وارد معماری سنتی ایران کرد.
ادارۀ بناخانه که جزو ادارات امین‌السلطان بود نیز به او واگذار شد. به سبب داشتن این سمت، بسیار متمول شد. او که در دربار ناصرالدین شاه به ثروتی قابل توجه و مقام معمار باشیگری و لقب صنیع‌الملکی دست یافته بود، برای محکم‌تر کردن جایگاهش تلاش کرد که دخترش را به ازدواج با ناصرالدین شاه قاجار درآورد اما شاه به محض دیدنش، او را طلاق داد و به خانۀ پدری بازگرداند. و این موضوع باعث رواج اشعاری رکیک و هزل‌آمیز بین مردم کوچه و بازار تهران شد که مردم در ملا عام و مطرب‌ها در مجالس می‌خواندند. از آثار خیریۀ صنیع‌الملک، بنای مسجد و مدرسۀ میرزا ابوالحسن معمارباشی نزدیک امامزاده یحیی در خیابان 15 خرداد تهران است.
حاج ابوالحسن اصفهانی در 60 سالگی در تهران به علت ابتلا به مرض حصبه فوت کرد. پس از مرگش، ناصرالدین شاه خواست اموالش را تصرف و تصاحب کند اما فقط چند خمره که در خانه‌اش چال کرده بود، پیدا شد و تنها 45 هزار تومان سهم شاه قاجار گردید.