حاج ملا محمود تبریزی
| حاج ملا محمود تبریزی | |
|---|---|
| درگذشت | ح 1272ق |
| ملیت | ایرانی |
| نام‌های دیگر | حاج ملا محمود نظام‌العلماء |
| شغل و تخصص اصلی | از ادبای سرشناس |
| شغل و تخصص های دیگر | معلم دوران ولیعهدی ناصرالدین شاه قاجار |
| لقب | نظام‌العلماء |
| دوره | قاجار |
| آثار | الشهاب الثاقب فی رد النواصب |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
حاج ملا محمود تبریزی
(نیز با نام: حاج ملا محمود نظام‌العلماء، و ملقب به نظام‌العلماء) از ادبای سرشناس و معلم دوران ولیعهدی ناصرالدین شاه قاجار. در سفر ناصرالدین میرزا ولیعهد (ناصرالدین شاه) به نیابت از پدرش محمد شاه در 1253ق، به قصد دیدار با نیکلای اول که برای سرکشی نواحی قفقاز رفته بود، او نیز حضور داشت.
او از شاگردان آقا سید علی طباطبایی بود که بعدها به کلاس درس شیخ احمد احسایی رفت و از علمای شیخیه آذربایجان شد. در تبریز علاوه بر این که معلم ولیعهد بود، صاحب مسجد و منبر نیز بود. علی محمد باب را در تبریز محاکمه کرد و در 1263ق، که مجلس مباحثه و مناظره و به نوعی محاکمۀ سید علی محمد باب در تبریز در حضور ناصرالدین میرزا ولیعهد برگزار شد، نظام‌العلماء از جمله ارکان اصلی‌اش بود. در آن مجلس، سه روحانی عالی رتبۀ تبریزی طرف مناظره با سید باب بودند: حاج ملا محمد ممقانی ملقب به حجت‌الاسلام، حاج ملا مرتضی ملقب به علم‌الهدی، و حاج ملا محمود نظام‌العلماء. این علمای تبریز ادعای سید علی محمد باب را می‌شنیدند و به آن پاسخ می‌دادند. بعدها او صورت محاکمات آن مجلس مناظره را به ضمیمۀ مطالبی دیگر در رساله‌ای منتشر کرد که به خط خودش بود.
کتاب الشهاب الثاقب فی رد النواصب تألیف اوست که در 1262ق در تبریز چاپ شده است. حاج ملا محمود تبریزی حدود 1272ق درگذشت. (بین سال‌های 1270 تا 1272ق)