حرکت تنجشی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

حرکت تَنْجِشی (nastic movement)

 

(یا: حرکت ناستی) نوعی جنبش در گیاه، بر اثر محرک‌های بیرونی، مانند نور یا دما. برخلاف گرایش (تروپیسم‌)[۱]، جهت آن مستقل از منبع محرک است. حرکات تنجشی ناشی از تغییر فشار آب در یاخته‌های تخصص‌یافته‌ای با نام پولوینوس[۲] یا سرعت متفاوت رشد در بخش‌هایی از پیکر گیاه است. نمونه‌ای از این حرکات باز و بسته‌شدن گل زعفران به‌دنبال افزایش یا کاهش دماست که به گرماتنجی[۳] معروف است. نمونۀ دیگر باز و بسته‌شدن گل‌های گل مغربی[۴] Oenothera در پاسخ به تاریکی و نور است که به آن نور‌تنجی[۵] می‌گویند. حرکات برگ گیاه گوشت‌خوار[۶]، با نام علمی Dionea muscipula، به‌دنبال محرک تماسی و جمع‌شدن سریع برگچه‌های گیاه حساس[۷] یا گل قهر[۸]، با نام علمی Mimosa pudica، نمونه‌هایی از بساوش‌تنجی‌[۹]اند. حرکت خواب، که در آن برگ‌ها و گل‌های برخی گیاهان در شب‌ موقعیت‌های متفاوتی به خود می‌گیرند، شب‌تنجی[۱۰] نامیده می‌شود. انواع دیگر حرکات تنجشی عبارت‌اند از آب‌تنجی[۱۱] و نم‌تنجی[۱۲] یا پاسخ‌هایی به تغییر در رطوبت اتمسفری، و شیمی‌تنجی[۱۳] یا پاسخ به محرک شیمیایی.

 


  1. tropism
  2. pulvineus
  3. thermonasty
  4. evening-primrose
  5. photonasty
  6. venus flytrap
  7. sensitive plant
  8. mimosa pudica
  9. haptonasty
  10. nyctinasty
  11. hydronasty
  12. hygronasty
  13. chemonasty