حیدر دوغلات

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

حیدر دوغلات (۹۰۵ـ۹۵۸ق)

(یا: حیدر کاشغری) مورّخ، نویسنده، و شاعر کاشغری، زادۀ تاشکند. پدرش محمّدحسین گورکان نام داشت. او تا ۹۱۸ق نزد ظهیرالدین بابر، بنیاد‌گذار سلسلۀ تیموریان هند، به‌سر برد و با او در جنگ‌ها شرکت می‌کرد. در ۹۴۶ق همراه با همایون بابری به جنگ شیرشاه افغان رفت. سال بعد به کشمیر حمله و آن‌جا را فتح کرد و دَه سال بعد به‌دست برخی از فرماندهان آن منطقه کشته شد. تاریخ رشیدی ازجمله آثار اوست که منبعی بی‌نظیر در تاریخ ترکستان و ماوراء‌النهر به‌شمار می‌رود و نثری روان دارد. وی کتاب خود را در ۹۵۲ق تألیف و عنوان آن را از نام شیخ ارشدالدین، که موجب اسلام‌آوردن خان‌های مغول شده بود، اخذ کرد. ترجمۀ انگلیسی آن توسط ادوارد دنیسون راس در ۱۸۹۵ در لندن و متن فارسی آن در ۱۳۸۳ش در تهران با تصحیح عباسقلی غفاری فرد به‌چاپ رسیده است. از آثار دیگری که به او منسوب است جهان‌نامه، منظومه‌ای دربارۀ جغرافیای عالم به ترکی، و دیوان شعری به ترکی شرقی درخور ذکرند.