پارسیک، خط
پارسیک، خط
یا خط پهلوی ساسانی، که بدان خط فرس میانه هم می‌گویند. خط رایج در دوران ساسانیان بود که شاید در اوایل دورۀ ساسانی رواج یافت، از جمله در کتیبه‌های شاپور اول ساسانی (۲۴۱ـ۲۷۰م)، در کعبۀ زردشت، در نقش رستم و نیز در نقش رجب به‌کار رفته است. خط پارسیک برگرفته از خط پارتیک بود که ریشه در خط آرامی پیوسته داشت. گونۀ پیوستۀ خط آرامی از قرن ۳ق‌م در بابل رایج بود. خط پارسیک از راست به چپ نوشته می‌شد و ۲۵ حرف داشت و نظام آن الفبایی بود. این خط دو گونه داشت: هام دبیره و گشته دبیره (کُشتَج دبیره). هام دبیره برای نگارش متون کتابی و رسالات بود و گشته دبیره برای نگارش بر روی سنگ‌ها و سکه‌ها. از هام دبیره، خط دین دبیره یا همان خط اوستایی مشتق شد. از کاستی‌های خط پارسیک آن بود که یک حرف می‌توانست معرف چند واک باشد؛ برای مثال، واک‌های الف، ه، خ و نیز اَ را با یک حرف نشان می‌دادند. همچنین در خط پارسیک کاربرد ایدئوگرام‌های آرامی با عنوان هزوارش رواج داشت که قرائت متون ساسانی را دشوار می‌کند؛ برای مثال، ملک نوشته، اما شاه خوانده می‌شد و یا لحم نوشته اما گوشت تلفظ می‌شد. از همین رو در قرون ۱ـ۲ق خط پارسیک جای خود را به الفبای عربی داد؛ با این حال، کاربرد گشته دبیره کمابیش ادامه داشت. در برج‌های رسکت (۴۰۰ق) و لاجیم (۴۱۳ق)، در ناحیۀ سواد کوه در استان مازندران و نیز در برج رادکان (۴۰۷ تا ۴۱۱ق)، در بندر گز در استان گلستان، از گشته دبیره در کنار خط کوفی استفاده شده است.