سعید سلماسی
| سعید سلماسی | |
|---|---|
| زادروز |
دیلمقان ۱۳۰۶ق |
| درگذشت | خوی ۱۳۲۷ق |
| ملیت | ایرانی |
| نام‌های دیگر | میرزا سعید سلماسی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیل در مكتب خانه ای در سلماس |
| شغل و تخصص اصلی | قهرمان ملی مشروطه |
| شغل و تخصص های دیگر | شاعر دوران قاجار |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
سعید سلماسی (دیلمقان ۱۳۰۶ – خوی ۱۳۲۷ق)
(نیز: میرزا سعید سلماسی؛ با نام کامل: آقابالا سعيد خليل‌زاده سلماسی) قهرمان ملی مشروطه و آزادی‌خواه، و نیز شاعر دوران قاجار. او مؤسس چاپخانه و مدرسه در ایران بود.
نام اصلی او "آقابالا" بود، که بعدها آن را به "سعید" تغییر داد.
مدتی در مكتب خانهای در سلماس به تحصیل پرداخت. از آن‌جا که پدر و جدش در کشور آذربايجان به امور ملک‌داری و تجارت مشغول بودند، او پس از تحصیلات مقدماتى و رسیدن به سن رشد و بلوغ، برای دیدار با پدر و مادرش به روسیه رفت.
طی اقامتش در آن‌جا، با برادران اوروج اوف آشنا شد كه با تأسيس چاپخانه به نشر کتاب‌های ادبی و تاريخی، داستان و ترجمۀ آثار نويسندگان خارجی می‌پرداختند. او از آنان چیزهایی در این خصوص آموخت.
پس از حدود یک سال اقامت در باكو (یا: بادکوبه)، همراه با محمود غنی زاده سلماسی (اديب، شاعر و ژورناليست سلماس) به سياحت در روسيه و مسافرت در داخل آن پرداخت و به مناطقی همچون پتی غورسكی، يالتا و كيلاودسکی رفت. او بعد از ديدار از شهرهای روسيه، به تفليس رفت. در بازگشت به ایران، یک چاپخانۀ سربی با خودش به تبريز برد و با دستیاری مشهدی محمدعلی مطبعهچی، چاپخانه‌ای در مغازه‌های مجیدالملک دایر کرد که نامش "چاپخانۀ اميد" بود و اولين چاپخانۀ سربی در آذربايجان به شمار می‌رفت. (سواران قراچه داغ و مرند هنگام تاراج مغازه‌های مجیدالملک در 1326ق، چاپخانۀ امید را خراب کردند و تقریباٌ به طور کامل از بین بردند.)
او پس از به توپ بسته شدن مجلس، به استانبول رفت. بعد از مدتى به ایران بازگشت و نخستین مدرسه را به سبک نوین در سلماس تأسیس کرد، که "دبستان سعیدیه" نام گرفت. (قوم چلو (آشوری ها) در 1287ش و در هنگام حمله به سلماس و غارت آن، ساختمان مدرسۀ سعیدیه را با خاک یکسان کردند.)
میرزا سعید سلماسی در ۱۲۸۷ش در ۲۰ سالگی، حوالی خوی در درگیری میان مستبدان و مشروطه‌خواهان کشته شد.