سلیم عثمانی سوم

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

سلیم عثمانی سوم (۱۱۷۵‌ـ‌۱۲۲۳‌ق)

بیسـت‌وهشتمین سلطان‌ عثمانی (۱۲۰۳‌ـ‌۱۲۲۳‌ق/۱۷۸۹‌ـ‌۱۸۰۷م)‌ پسر مصطفی‌ سوم‌. پس‌ از مرگ‌ عمویش عبدالحمید یکم‌ به‌ سلطنت‌ رسید. سلیم‌ در ۱۲۰۵‌ق با بستن‌ پیمان‌نامه‌ای‌ در سیستوا با اتریش‌ صلح‌ کرد. با شکست‌ از روس‌ها در ۱۲۰۶‌ق، به‌ ناچار در یاسی‌ معاهدۀ‌ صلحی‌ با روسیه‌ بست‌ و سرزمین‌های‌ پهناوری‌ را از دست‌ داد، اما با این‌ صلح‌، مصالحه‌ با اروپا به‌‌مدت‌ شش‌ سال‌ ادامه‌ یافت‌. سلیم‌ که‌ با اصلاحات‌ سنتی‌ آشنا بود، نظامی‌ جدید پی‌ ریخت‌ و با تقویت‌ نیروی‌ دریایی‌، اصلاحات‌ اداری‌، اقتصادی‌ و اجتماعی‌ و سرکوب‌ محافظه‌کاران‌ و ینی‌چری‌ها به‌ مدرنیزه‌کردن‌ کشور پرداخت‌. در ۱۲۱۲‌ق در ادامۀ‌ نبردهای‌ اروپایی ناپلئون‌ بناپارت‌، به‌ دومین‌ اتحادیۀ‌ ضدفرانسه‌ پیوست‌. پس‌ از لشکرکشی‌های‌ ناپلئون‌ به‌ مصر و سوریه‌، عثمانی‌ها حیفا را از دست‌ دادند اما در عکا ایستادگی‌ کردند و ناپلئون‌ را به‌ عقب‌نشینی‌ واداشتند. در ۱۲۱۷‌ق فرانسوی‌ها از مصر بیرون‌ رفتند و این‌ سرزمین‌ بار دیگر به‌ قلمرو عثمانی‌ پیوست‌. در ۱۲۲۱‌ق نبرد عثمانی‌ و روسیه‌ آغاز شد. او درصدد رویارویی‌ با روس‌ها بود که‌ با شورش‌ ینی‌چری‌ها و محافظه‌کاران‌ مخالف‌ اصلاحات‌ و نیروهای‌ یاماق (یمق‌) از سلطنت‌ عزل‌ و زندانی‌ شد. شورشیان‌ پسرعموی‌ او مصطفی‌ چهارم‌ را به‌ تخت‌ نشاندند و در ۱۲۲۳‌ق به‌ فرمان‌ او سلیم‌ را کشتند. در دورۀ‌ سلیم‌ مصر به‌ رهبری‌ محمدعلی‌ پاشا و آلبانی‌ به‌ رهبری‌ علی‌پاشا عملاً به‌ استقلال‌ رسیدند. وی‌ پادشاهی‌ اصلاح‌طلب‌، دانش‌دوست‌ و علاقه‌مند به‌ زبان‌ فارسی‌ بود و به‌ حرمسرا توجهی‌ نداشت‌ و هرگز دارای‌ فرزندی‌ نشد. او با تخلص‌ سلیم‌ و الهامی‌ شعر می‌سرود و کتابخانه‌ای‌ شخصی‌ داشت‌. آثاری‌ به‌ ترکی‌ و فارسی‌ به‌ نام‌ و در مدح‌ او نوشته‌اند.