شوراهای اسلامی محلی
شوراهای اسلامی محلی
در حقوق اداری ایران، امور محلی شهرستان‌ها، شهرها، روستاها از طریق شوراهای محلی (سیستم عدم تمرکز)، و امور ملّی و مملکتی آن‌ها توسط دولت مرکزی اداره می‌شود و دولت‌ها از طریق شاخه‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات عمومی و دوایر و ادارات دولتی که متناسب با تقسیمات کشوری در هر منطقۀ جغرافیایی خاص وجود دارد، سیاست‌ها و برنامه‌های عمومی دولت را در سطح ملی در استان‌ها و شهرستان‌ها، شهرها و روستاها مستقیماً اجرا می‌نمایند (سیستم تمرکز). شوراهای محلی، عهده‌دار امور محلی تقسیمات جزء کشورند و در کنار ادارات و سازمان‌های دولت مرکزی فعالیت میکنند. قانون، تشکیل شورای انتخابی را در هر روستا، بخش، محله، منطقه، شهر، شهرستان و استان لازم دانسته و برای برخی از آن‌ها شخصیت حقوقی و اختیارات قانونی قائل شده است. شوراها پس از پیروزی انقلاب اسلامی جایگاه مهم و شاخصی در ادارۀ کشور پیدا کردند و حتی تشکیل شوراهای کارگران، دهقانان و دیگر کارکنان و مدیران در واحدهای صنعتی، تولیدی و کشاورزی و نیز واحدهای آموزشی، اداری و خدماتی و مانند این‌ها، که مرکب از نمایندگان اعضای این واحدها هستند، نیز در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی شده است (اصل ۱۰۴ قانون اساسی). علاقه به شوراها چنان وسیع و همه‌گیر بود که لایحۀ قانونی شوراهای محلی در ۱۴ تیر ۱۳۵۸ حتی قبل از تصویب قانون اساسی، به تصویب شورای انقلاب رسید. اصل ۷ قانون اساسی. شوراها را از ارکان تصمیم‌گیری و ادارۀ امور کشور دانسته است. علاوه بر این، مطابق اصل ۱۰۰ قانون اساسی. نیز «برای پیشبرد سریع برنامه‌هایی اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طریق همکاری مردم، با توجه به مقتضیات محل، ادارۀ امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان یا استان با نظارت شورایی به‌نام شورای ده، بخش، شهر، شهرستان یا استان صورت می‌گیرد که اعضای آن‌ها را مردم همان محل انتخاب میکنند....» به موجب قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب اول خرداد ۱۳۷۵ چهار شورا (روستا، بخش، شهر، شهرک) پیش‌بینی شده است و انتخاب شورای شهرستان و استان و نیز شورای استان‌ها دو درجه‌ای است و پس از انتخابات شورای روستا و شهر به‌اجرا در‌می‌آید. مدت فعالیت هر شورا چهار سال است و انتخاب مجدد اعضای آن بلامانع است. تعداد اعضای شورای اسلامی روستا، بخش، شهر و شهرک متناسب با جمعیت آن‌هاست. از مهم‌ترین وظایف شورای شهر، انتخاب شهردار است که با حکم وزیر کشور منصوب می‌شود.