شیخ مرتضی آشتیانی

شیخ مرتضی آشتیانی (تهران ۱۲۸۰ - مشهد ۱۳۶۵ق)

(معروف به: آشتیانی غروی) از علمای بانفوذ ایران پسر بزرگ میرزا محمد حسن آشتیانی. پدرش نیز از علمای روحانی شیعه و طراز اول ایران بوده است. او از مبارزان سرشناس و از شاگردان شیخ انصاری بود و نقش تعیین کننده ای در نهضت تنباکو داشت. از رهبران برجسته مشروطیت نیز بود و نقش بسیار مهمی در پیروزی مشروطه داشت. همچنین، در جریان کشف حجاب و متحدالشکل کردن لباس مردها، به مخالفت با رضاخان پرداخت.

مرتضی در نوجوانی مقدمات و سطح فقه و اصول را از پدرش آموخت و مدت ها از حوزۀ فلسفی حکیم میرزا ابوالحسن جلوه بهره برد. او پس از گذراندن دورۀ کودکی، وارد حوزه علمیه شد. وقتی پدرش در ۱۲۹۲ق به حج رفت و در بازگشت برای زیارت عتبات رهسپار عراق شد، شیخ مرتضی نیز طی آن سفر همراه پدرش بود و به توصیۀ او در نجف اشرف اقامت کرد و مدت 17 سال از محضر بزرگانی همچون آخوند خراسانی، میرزا حبیب الله رشتی، حاج میرزا حسین نوری، و شیخ محمد بهاری بهره مند شد. شیخ مرتضی آشتیانی خودش نیز به تدریس دروس حوزوی پرداخت.

پس از بازگشت به ایران، در مدرسۀ "خان مروی" تهران به تدریس پرداخت و متولی مسجد "خازن الملک" شد که در آن زمان، موقعیت سیاسی ویژه ای داشت.

آیت الله آشتیانى در ۱۳۶۲ق در هنگام اقامت در کربلا دچار کسالت و بیماری شد و به ایران آمد و در مشهد ماند. او سرانجام در ۲۴ ذی الحجه ۱۳۶۵ق (۲۸ آبان ۱۳۲۵ش) در ۸۵ سالگى درگذشت و در دارالسعاده حرم مطهر امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.

شیخ مرتضی آشتیانی، دایی فیلسوف معروف آیت الله میرزا مهدی آشتیانی است.