نمایش مبدأ برای صنیع الدوله ، مرتضی قلی خان (۱۲۷۳ـ ۱۳۲۹ق)


صنیع‌الدّوله‌، مرتضی‌قلی‌خان (۱۲۷۳ـ ۱۳۲۹ق)<br>

{{جعبه زندگینامه
|عنوان = مرتضی‌قلی‌خان صنیع‌الدّوله‌
|نام =
|نام دیگر=
|نام اصلی=
|نام مستعار=
|لقب=صنیع‌الدوله
|زادروز=۱۲۷۳ق
|تاریخ مرگ= ۱۳۲۹ق
|دوره زندگی=
|ملیت= ایرانی
|محل زندگی=
|تحصیلات و محل تحصیل=دارالفنون (1288ق) و مدرسۀ صنعتی برلین (1293)
| شغل و تخصص اصلی =سیاستمدار
|شغل و تخصص های دیگر=
|سبک =
|مکتب =
|سمت =نماینده و اولین رئیس مجلس شورای ملی و وزیر در دورۀ قاجار
|جوایز و افتخارات =
|آثار  =رسالۀ راه نجات (تهران، 1325ق) در فواید تأسیس راه‌آهن
|خویشاوندان سرشناس =علیقُلی‌خان مُخْبِرُالدّوله (پدر) 
|گروه مقاله =تاریخ ایران
|دوره =
|فعالیت‌های مهم =
|رشته =
|پست تخصصی =
|باشگاه =
}}نماینده و اولین رئیس [[مجلس شورای ملی]] و وزیر در دورۀ [[قاجاریه، سلسله|قاجار]]. فرزند [[مخبرالدوله، علی قلی خان (شیراز ۱۲۴۵ـ۱۳۱۵ق)|علیقُلی‌خان مُخْبِرُالدّوله]] بود و در ۷سالگی از غلام‌بچگان دربار شد و تحصیلات عالیۀ خود را در [[دارالفنون]] (۱۲۸۸ق) و مدرسۀ صنعتی برلین (۱۲۹۳) به پایان رساند. در۱۲۹۷ق به ایران بازگشت و نخست در تلگرافخانه و سپس در وزارت معادن به‌کار پرداخت. سپس برای سفارش خرید کشتی به آلمان رفت و در تهران کارخانۀ نخ‌ریسی دایر کرد (۱۳۰۰ق). به‌همین مناسبت، در ۱۳۰۴ق. ملقب به «صنیع‌الدوله» شد. در۱۳۱۴ق وزیر امورخارجه شد، ولی یک سال بعد براثر گروگذاشتن نقره‌های پشتوانه، در [[بانک استقراضی روس]] برکنار گردید و در ۱۳۱۶ق سرپرست ادارۀ پست شد. وی همچنین کشتی مظفّری را برای [[مظفرالدین شاه قاجار|مظفرالدین‌شاه]] از انگلستان خرید (۱۳۲۰ق) .مرتضی‌قلی‌خان نمایندۀ اعیان و مَلّاکان در دورۀ اول مجلس شورای ملی بود و به ریاست مجلس نیز انتخاب شد (۱۳۲۴ق). پس از مدتی در پی تهدید به ترور استعفا کرد (۱۳۲۵ق) و در دولت اول محمد ولی‌خان تنکابنی وزیر معارف و اوقاف شد. آخرین سمت وی وزیر معارف و مالیه در دولت مستوفی‌الممالک بود و در همین مقام به‌دست یک گرجی از اتباع روسیه، به نام ایوان و دو همدست او در تهران ترور شد. رسالۀ راه نجات (تهران، ۱۳۲۵ق) در فواید تأسیس راه‌آهن نوشتۀ اوست.
<br><!--27051800-->
[[رده:تاریخ ایران]]
[[رده:دورۀ قاجار]]