عالم نسوان

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
برگۀ اول یکی از شماره‌های نشریه
برگۀ اول یکی از شماره‌های نشریه

نشریۀ اجتماعی، آموزشی، پزشکی و ادبی، به صاحب‌امتیازی نوابه صفوی. در سال 1338ق/ 1299ش زیر نظر مجمع نسوان فارغ‌التحصیل مدرسۀ دخترانۀ امریکایی تأسیس شد و مدیرمسئول آن میرحسین حجازی بود. نخستین شمارۀ عالم نسوان در ذیحجۀ 1338ق در تهران (مطبعۀ فاروس‌) منتشر شد و انتشارش تا دوازده سال و سه ماه ادامه یافت. آخرین شمارۀ آن در سال ۱۳۱۲ منتشر شد. پس از آن‌که برای کشف حجاب تدارک دیده شد، چاپ این مجله متوقف گردید. این مجله که هردوماه یک‌شماره‌اش منتشر می‌شد، در 38 صفحۀ قطع کوچک به طبع می‌رسید و به‌تدریج به واسطۀ 42 نمایندگی در شهرهای مختلف ایران توزیع می‌گردید.

در نخستین شمارۀ نشریه، در مقاله‌ای با عنوان «مرام عالم نسوان» دربارۀ انگیزۀ انتشار این مجله چنین آمده: «غرض از تأسیس عالم نسوان تعاون در تعالی و ترقی نسوان و تشویق آنان به خدمت وطن و خانواده و حسن ادارۀ امور بیتی می‌باشد.» دربارۀ خط مشی نشریه نیز تأکید شده بود: «مجلۀ عالم نسوان... ابداً قصد انتشار اخبار سیاسی که در روزنامه‌های یومیه خوانده می‌شود نداشته، فقط مطالبی که برای زنان ایرانی نهایت لزوم و اهمیت را دارد» منتشر می‌کند. موضوعات مورد توجه عالم نسوان در طول انتشارش عمدتاً در 6 محور اصلی قابل تفکیکند: 1. مقالات پزشکی، که توسط یکی از اطبای تهران، به صورت ویژه برای عالم نسوان نوشته می‌شد؛ 2. آموزش نگه‌داری و تربیت کودکان؛ 3. مباحث مربوط به خانه‌داری (چون آشپزی و نظافت)؛ 4. معرفی لباس‌های مناسب زنان (مد لباس)، با استفاده از نشریات غربی؛ 5. اخبار مربوط به فعالیت‌های مدنی زنان ایران و جهان؛ 6. آثار ادبی (شعر و نثر و مقاله).

عالم نسوان در شماره‌های نخست خود از فعالان حقوق زنان خواست که با ارسال مقاله و آثارشان از مجله حمایت کنند. اگرچه این امر به دلیل همزمانی نشر عالم نسوان با دو نشریۀ دیگر تخصصی زنان (زبان زنان و نامۀ بانوان) که مدیرانشان از فعالان عرصه‌های نهضت زنان ایران بودند، به سرعت محقق نشد، اما به‌تدریج این استقبال صورت گرفت. روی جلد هریک از شماره‌های نشریه، شعر یا عبارتی درج می‌شد که پیام جنبش اجتماعی زنان و برابری زنان با مردان را نوید می‌داد. عالم نسوان جزئی از روند تحولات فرهنگی اواخر عصر قاجار و اوایل دوران پهلوی اول محسوب می‌شود و در کنار نشریاتی دیگر از جمله زبان زنان صدیقه دولت‌آبادی و جمعیت نسوان وطن‌خواه ایران به مدیرمسئولی ملوک اسکندری و نیز نشریۀ پیک سعادت نسوان به مدیریت روشنک نوعدوست، که در رشت فعالیت می‌کرد، برای تغییر شرایط زنان و به‌ویژه نحوۀ پوشش و فعالیت و حضور آنان در اجتماع تبلیغ و برنامه‌ریزی می‌کرد.