قزل ایاق

قزل ایاق (1294ـ1375ق)

از اولیاء مجاهد ترکستان. نام وی عابد نظر بود و در روستای «قزیل ایاق» به دنیا آمد. تحصیلاتش را در زادگاه خود و بخارا به پایان رساند وی بعدها به تصوف روی آورد و از عرفای صاحب‌نام زمان خود شد. به دنبال انقلاب بلشویکی روسیه (1917)، بر ضد روس‌ها وارد جنگ شد. پس از اشغال بخارا، برای مبارزه به افغانستان رفت. محل سکونت وی در این کشور به قزیل ایاق موسوم گردید و خانقاه و مسجد و مدرسه در آن ساخته شد. خانقاه او مورد توجه همه طبقات مردم بود. قزیل ایاق در افغانستان با امیر امان‌اللّه خان (1337ـ1347ق) نادرشاه (1348ـ1352ق) و محمد ظاهر شاه (1352ـ1393ق) معاصر بود و از سوی آنان مورد لطف و عنایت قرار داشت. او پیشگویی‌هایی دربارۀ آینده افغانستان پس از خود کرده است که همه به وقوع پیوستند.