قلع

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۲۳ توسط Nazanin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

قَلْع (tin)
عنصری فلزی، تا حدی مفتول‌شدنی[۱]، چکش‌خوار[۲]، به‌رنگ سفید نقره‌ای، نرم، با نماد Sn، عدد اتمی[۳] ۵۰، و جرم اتمی نسبی[۴] ۱۱۸.۶۹. قلع به سه شکل آلوتروپی[۵] یافت می‌شود: به‌شکل فلزی درخشان تا ۱۳.۲ درجۀ سانتی‌گراد، به شکل ترد و شکننده تا ۱۶۱ درجۀ سانتی‌گراد، و به شکل پودری خاکستری رنگ در دمای کمتر از ۳۱.۲درجۀ سانتی‌گراد که اصطلاحاً به طاعون قلع[۶] یا بیماری قلع[۷] معروف است. این فلز بسیار نرم و فقط کمی سخت‌تر از سرب است. می‌توان آن را به‌شکل طوقه درآورد و تحت فشار و با چکش‌کاری به ورقه‌های نازک تبدیل کرد. نقطه ذوب[۸] پایینی دارد. در طبیعت کمیاب است و به‌صورت فلز آزاد یافت می‌شود. در مقابل خوردگی[۹] مقاوم است و به‌همین سبب، برای پوشش دهی[۱۰] و آبکاری[۱۱] فلزات دیگر به‌کار می‌رود. از آلیاژ قلع و مس[۱۲] گداخته برنز تولید می‌کنند که کهن‌ترین آلیاژ است. از عصر مفرغ[۱۳] (۳۵۰۰پ‌م) تاکنون، این آلیاژ مادۀ اصلی مواد تزیینی و مصرفی بوده است. قلع را با فلزات دیگری، جز مس، هم آلیاژ می‌کنند و لحیم[۱۴] و مسوار (مفرغ ـ مس‌بار)[۱۵] می‌سازند.آنتوان لاوازیه[۱۶] شکل عنصری آن را شناسایی کرد، ولی نام آن بسیار قدیمی و برگرفته از واژه‌ای آلمانی است. تا قرن ۱۹، معادن کورنوال[۱۷] منبع اصلی قلع در غرب بود. بعدها رسوباتی غنی از قلع در امریکای جنوبی، افریقا، آسیای جنوب شرقی، و استرالیا کشف شدند. بیشترین تولید قلع در مالزی، اندونزی، برزیل، و بولیوی صورت می‌گیرد.

 


  1. ductile
  2. malleable
  3. atomic number
  4. relative atomic mass
  5. allotropy form
  6. tin pest
  7. tin disease
  8. melting point
  9. corrosion
  10. coating
  11. plating
  12. copper
  13. Bronze Age
  14. solder
  15. pewter
  16. Antoine Lavoisier
  17. Cornwall