مسجد کبود گنبد

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

مسجدِ کبودْ گنبد
واقع در کَلاتِ نادری. برخی بنیان این مسجد را از دورۀ سلجوقیان می‌دانند، و معتقدند که نادرشاه افشار قسمت‌هایی را بر آن افزوده است. بعضی دیگر نادر را بانی اصلی مسجد می‌دانند. براساس کتیبۀ سردر آن، پلنگ توشخان، حاکم کلات از محل بخشش طهماسب قلی‌خان جلایر، سردار معروف نادر، این بنا را مرمت کرده است. این مسجد، چهارایوانیِ گنبددار است؛ اما گنبدخانه مطابق معمول در پشت ایوان نیست، و در گوشۀ شمال شرقی مسجد قرار گرفته است. احتمالاً گنبدخانه و صحن بنا، در یک‌زمان ساخته نشده‌اند. صحن مستطیل‌شکلِ مسجد، با ایوان‌هایی رفیع و وسیع، در میانۀ چهار ضلع خود محصور شده است. ایوان‌ها با کاشی‌های هفت‌رنگِ مربوط به دورۀ قاجار، تزیین شده‌اند. گنبد مرتفع و دوپوش، حجمی شاخص در مجموعۀ بناست. از پوشش کاشی‌کاری اولیۀ گنبد، فقط کاشی‌های گِریو بلند آن باقی مانده است.