میرزا عبدالکریم ملا باشی

میرزا عبدالکریم ملا باشی (ایروان 1220- تبریز 1294ق)

(نیز با نام: حاج میرزا عبدالکریم ملا باشی تبریزی) از علماى قزوین در عصر محمدشاه قاجار، فرزند میرزا ابوالقاسم ایروانی (متوفی 1230ق در تبریز) و پدر میرزا فضل علی آقا متخلص به صفاء. همراه پدرش از ایروان به آذربایجان مهاجرت کرد. از آن‌جا که میرزا عبدالکریم مردی فاضل و دانشمند بود، برای درس دادن به فرزندان عباس میرزا نایب‌السلطنه انتخاب شد و عمدتاً به اسکندر میرزا پسر ششم نایب‌السلطنه درس می‌داد.

ملاباشی از شاگردان ممتاز سید علی طباطبایی، مشهور به "صاحب ریاض" بود و در فقه، "ریاض" استادش را تدریس می‌کرد. فرزندش، میرزا محمدعلی، و فاضل ایروانی و میرزا حبیب الله رشتی و میرزا محمد تنکابنی صاحب "قصص‌العلماء" از شاگردانش بودند. بناى مسجد، تكیه، آب انبار و بقعه‌اى بر روى قبر حاج محمدجعفر مجذوب علیشاه كبودر آهنگى در تبریز، از آثارش است.

عمده آثار علمی‌اش عبارت‌اند از: «اصالة البرائة»؛ حاشیه بر كتاب «الطهارة» از «ریاض» استادش؛ "مختصر العروض"، به فارسی که برای فرزندش میرزا محمدعلی تألیف کرد؛ رسالهٔ "قواعد النحو و الصرف فی لغة الفرس". او رساله‌ای در "قافیه" نیز دارد که چاپ نشده است.

میرزا عبدالکریم در تبریز درگذشت و در سید حمزه در محلۀ سرخاب، در تکیه‌ای که مخصوص خودش بود و معروف به مقبرۀ حاجب ملاباشی است، دفن شد.