نوکنفوسیوس باوری

نوکُنفوسیوس‌باوَری (neo-Confucianism)

واکنش فکری فعالانۀ حکیمان کنفوسیوسی دربرابر آیین‌های بودایی و دائویی که از عهد سونگ (۹۶۰ـ۱۱۲۶م) آغاز شد. جهان‌شناسی و فلسفۀ آن را چو تون ئی (۱۰۱۷ـ۱۰۷۳) پی ‌افکند. او همۀ واقعیت (نیروهای دوگانۀ یین و یانگ، عناصر پنج‌گانه و به‌طریق اولی کلیۀ اشکال حیات) را منبعث از یک مبدأ غایی می‌دید که نام آن را ووچی (ناموجود اول) نهاد. دو اندیشمند برجستۀ دیگر نیز در گسترش تعالیم آن کوشیدند. پرنفوذترین ایشان چوشی (۱۱۳۰ـ۱۲۰۰م) بود که نمایندۀ عمدۀ «مکتب اصل» شد، مکتبی که سعی در اِعمال الگوی چو تون ئی در مورد همۀ پدیده‌ها برای تحقیق در خواص و غایات آن‌ها داشت و همواره به‌دنبال تقلیل آن‌ها به عناصر اولیۀ اصل بنیادین (لی) و نیروی بنیادین (چی) بود. چو شی آثار فراوان به‌ویژه در باب جهان‌شناسی و ای‌چینگ به رشتۀ تحریر درآورد. اندیشمند دیگر لو چیو یوان (۱۱۳۹ـ۱۱۹۳) بود که سنت «مکتب ذهن» را پایه گذاشت. این مکتب به درون متمایل بود و در ذهن و فرد انسان عالم صغیری می‌جست که با مراقبه قابل پالایش بود. نیز ← کنفوسیوس، آیین

 

---