نمایش مبدأ برای هرتزشپرونگ، آینار (۱۸۷۳ـ۱۹۶۷)


هِرْتْزشْپرونگ، آینار (۱۸۷۳ـ۱۹۶۷)(Hertzsprung, Ejnar)<br/> [[File:41062400.jpg|thumb|هِرْتْزشْپرونگ، آينار]]اخترشناس و فیزیک‌دان دانمارکی. مفهوم قدر مطلق<ref>absolute magnitude

</ref> (درخشندگی<ref> brightness</ref>) ستاره را وضع کرد، و ارتباط بین قدر مطلق و دمای ستاره را شرح داد، و نتیجه‌گیری‌هایش را به‌صورت نموداری نشان داد که به نمودار هرتزشپرونگ ـ راسل<ref>Hertzsprung-Russell diagram </ref> معروف شد. این نمودار به مرجع معیار تبدیل شده است. دلبستگی‌های اخترشناسی او بسیار گسترده بود، اما رصدهایش بیشتر در زمینۀ ستاره‌های متغیر<ref>variable stars </ref>، ستاره‌های دوگانه<ref>double stars </ref>، و خوشه‌های ستاره‌ای<ref>clusters </ref> صورت می‌گرفت. در فردریکسبرگ<ref>Frederiksburg </ref> زاده شد، در پلی‌تکنیک فردریکسبرگ<ref>Fredriksberg Polytechnic</ref> در رشتۀ مهندسی شیمی درس خواند، و در ۱۹۰۲ به اخترشناسی علاقه‌مند شد. بعد از چندسال کار در روسیه، نورشیمی<ref> photochemistry </ref> آموخت. در ابتدا در رصدخانۀ کپنهاگ دانمارک، و سپس در رصدخانه‌های گوتینگن<ref>Göttingen </ref> و پوتسدام<ref>Potsdam </ref> مشغول به‌کار شد. در ۱۹۱۹، استاد اخترشناسی لیدن<ref>Leiden </ref> هلند و دستیار سرپرست رصدخانۀ لیدن شد و در ۱۹۳۵، به سرپرستی آن‌جا رسید. در ۱۹۴۵ بازنشسته شد و به دانمارک بازگشت، اما تا ۱۹۶۶ از پژوهش‌های اخترشناسی دست نکشید. در ۱۹۰۵، معیاری از قدرستاره‌ای<ref>stellar magnitude</ref> را برای اندازه‌گیری‌های علمی به دست داد و این «قدرِ مطلق» را به‌صورت درخشندگی ستاره‌ای در فاصلۀ دَه پارسکی<ref> parsecs</ref> (۳۲.۶ سال نوری<ref> light years </ref>) تعریف کرد. همچنین، رابطۀ بین قدر مطلق و رنگ ردۀ طیفی<ref>spectral class</ref> یا دمای ستاره را شرح داد و در ۱۹۰۶، آن را به‌صورت نمودار درآورد. اما هرتزشپرونگ این نمودار را که اخترشناس امریکایی، هنری راسل<ref> Henry Russell </ref>، نیز در ۱۹۱۳ مستقلاً به‌دست‌آورده بود، منتشر نکرد. در ۱۹۲۲، فهرست‌نامه‌ای مشتمل بر هم‌ارزهای رنگی<ref>colour equivalents</ref> میانگین ۷۵۰ ستاره، با قدرهای بالاتر از&nbsp;۵.۵ را منتشر ساخت.

&nbsp;

----

[[Category:اخترشناسی]] [[Category:(اخترشناسی)اشخاص و آثار]]