پوسترسازی و پوسترسازان سینمای ایران

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
فرشید مثقالی
فرشید مثقالی
قباد شیوا
قباد شیوا
علی وزیریان
علی وزیریان

پوسترسازی و پوسترسازان سینِمای ایران

قبل از آن‌که فیلم‌سازی در ایران رواج پیدا کند، وارد و پخش‌کننده‌های فیلم و صاحبان سینماها با استفاده از پوستر اصلی و عکس‌های فیلم‌های خارجی، دیوارکوب‌های «ایرانی‌شده‌ای» به طراحان و نقاشان سفارش می‌دادند تا مخاطبان خاص فیلم خود را به سالن‌های سینما بکشانند. نخستین اعلان‌ها، طراحی‌های ساده‌ای داشتند و غالباً توضیحاتی با حروف کوچک و بزرگ بر کاغذهایی با رنگ‌های سفید و سیاه یا قرمز گلی و زرد اخرایی چاپ می‌شد، که فاقد عکس و تصویر بازیگران بود.

در دورۀ اول فیلم‌‌سازی (۱۳۰۹ـ۱۳۱۶ش) دیوارکوب‌های فیلم‌های ایرانی اعلامیه‌هایی بودند که به قصد اطلاع‌رسانی به عابران کوچه و خیابان طراحی و اجرا می‌شدند؛ اما در همین سال‌ها با فیلم‌هایی که عبدالحسین سپنتا در هندوستان ساخت و در ایران عرضه شد ـ با استفاده از ابتکار طراحان هندی و چاپخانه‌های انگلیسی ـ پوسترهایی همراه فیلم‌ها به ایران ارسال شد که الگوی اصلی طراحی و چاپ پوستر در فیلم‌های بعدی سینمای ایران شد. در پوستر دختر لر (۱۳۱۲)، صحنۀ قهوه‌خانه و رقص گلنار، و نیز جعفر و گلنار (شخصیت‌های اصلی) در کنار هم، و همچنین قلی‌خان راهزن در گوشه‌‌ای دیگر از کادر پوستر گنجانده شده بود. پوستر لیلی و مجنون (۱۳۱۵)، از این فیلم‌ساز، عبور کجاوه‌ای را از کنار شهری شرقی نشان می‌داد که طراحی ابتدایی داشت، و کل پوستر در طاق‌نمایی شرقی گنجانده شده بود. پوستر لیلی و مجنون به نسبت پوسترهای دختر لر و فردوسی (عبدالحسین سپنتا، ۱۳۱۵) مضمونی پخته داشت و پرداخت آن بیشتر هنری‌ بود. از دورۀ دوم فیلم‌سازی (۱۳۲۷ تا امروز)، همین نوع پوسترسازی تداوم یافته است.

میشا گیراگوسیان، هایک اجاقیان، بوریس ماتو‌یف، فردریک تالبرگ، ناپلئون سارواریان، موشق سارواریان، محسن دولو، مسعود بهنام، داداش جمالی، فرشید مثقالی، حمید نوروزی، مرتضی ممیز، آیدین آغداشلو، عباس کیارستمی، احمد مسعودی، علی‌اکبر شیرافکن، محمدعلی حدت، محمدعلی باطنی، سیروس شقاقی، قباد شیوا، قاضی‌زاده، عباس مظاهری، آرشامیان، داریوش رادپور، منصوری، بهشتی، ابراهیم حقیقی، علی خسروی، احمد میرشکاری، منوچهر عبدالله‌زاده، پرویز محلاتی، حسین خسروجردی، مجید اخوان، بیژن جناب، علی وزیریان، رضا عابدینی، صادق‌پور، امیر اثباتی، آرمان استپانیان، مسعود دشتبان، مسعود صادقیان بروجنی، و ‌حسن فوزی تهرانی از طراحان و گرافیست‌های فعال سینمای ایران در سال‌های مختلف بوده‌اند.