کشف حجاب
کشف حجاب
اقدام دستوری و اجباری رژیم رضاشاه پهلوی در برداشتن حجاب بانوان کشور. این اقدام در ادامۀ برنامه‌های تجددخواهانه رضاشاه صورت گرفت. البته زمینه‌های ذهنی آن، پس از مشروطه به قلم متجددانی چون عارف قزوینی، ایرج میرزا، لاهوتی، و میرزاده عشقی مطرح و حمایت می‌شد. در دورۀ رضاشاه نیز اشخاصی مانند تیمورتاش، نصرت‌‌الدوله فیروز و داور از طراحان و حامیان سرسخت اقدامات رضاخان بودند که در صدر آن‌ها کشف حجاب قرار داشت. پیش از ایران نیز در ترکیه کشف حجاب صورت گرفت که با مقاومت مردم دو کشور مواجه شد. در ایران نیز، به نوشتۀ مخبرالسلطنۀ هدایت سه سال قبل از کشف حجاب (۱۳۱۱ش)، و در زمان صدارت وی، مقدمات آن فراهم و دستور خرید کلاه‌های زنانه از خارج صادر گردید. از اواخر ۱۳۱۳، به‌‌فرمان رضاشاه، جشن‌هایی در تهران و شیراز برگزار شد که درآن گروهی از دختران دبیرستانی بدون حجاب به صحنه آمدند و به رقص و پایکوبی پرداختند. این برنامه‌ها که برای زمینه‌سازی کشف حجاب صورت می‌گرفت با اعتراض علمای شیراز، تهران، و مشهد روبرو شد که سرانجام به قیام مردم مشهد در تیر ۱۳۱۴ و سرکوب خونین آن انجامید. پس از آن رضاشاه زمینه را برای اعلام و اجرای کشف حجاب مناسب دید و در ۱۷ دی ۱۳۱۴ با حضور خود و همسران و دخترانش، که بدون حجاب در مراسم افتتاح دانشسرای مقدماتی دختران تهران شرکت کردند، به آن رسمیت بخشید. چند روز بعد، شاه فرمان داد تا وزارتخانه‌ها هر یک جشنی برگزار کرده، کارمندان همراه همسران بدون حجاب خود در آن شرکت کنند. سپس فرمان به استانداران صادر شد که ترک حجاب را با تشویق و زور ترویج کنند تا رفته‌رفته این امر متعارف شود. برای تعمیم بی‌حجابی، علاوه‌‌بر تبلیغات رسمی فراوان در مطبوعات و محافل و مجالس، شهربانی و ژاندارمری نیز در شهرها و روستاها مأمور اجرای این فرمان گردیدند. دختران دانش‌آموزِ باحجاب از ورود به مدارس منع شدند و از سوارشدن زنان باحجاب به اتوبوس جلوگیری کردند. مأموران نیز به‌محض مشاهدۀ زن یا دختر باحجاب در معابر، او را تعقیب می‌کردند و چادر و روسری او را از سرش کشیده، پاره می‌کردند. زنان روستایی و ایلات و عشایر نیز که قرن‌ها با لباس‌های محلی خود ظاهر می‌شدند با همین آزارها و محدودیت‌ها مواجه بودند. کشف حجاب گرچه با استقبال گروهی از خانواده‌های متجدد شهری روبرو گردید، با مقاومت شدید بسیاری از گروه‌های اجتماعی مواجه شد و به خانه‌‌نشینی بسیاری از زنان تا پایان سلطنت رضاشاه (۱۳۲۰) انجامید.