کنترل زیستی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

کنترل زیستی (biological control)

استفاده از کفش‌دوزک‌ها براي کنترل شته‌ها
استفاده از کفش‌دوزک‌ها براي کنترل شته‌ها

کنترل آفاتی مانند حشرات و قارچ‌ها، از طرق زیستی، به‌جای استفاده از مواد شیمیایی. این امر شامل پرورش سویه‌های محصولات زراعی مقاوم، القای عقیمی آفت، آلودن گونه‌های آفت با موجوداتی که باعث بیماری و ازبین‌بردن آن‌ها می‌شوند، و واردکردن شکارچی طبیعی آفت به محیط است. به‌نظر می‌رسد طبیعتاً فرآیندی خودتنظیم‌کننده است. امّا از آن‌جا که اکوسیستم‌ها بسیار پیچیده‌اند، مشکل می‌توان همۀ پیامدهای ورود عامل کنترل‌کنندۀ زیستی را پیش‌بینی کرد. استفاده از کفش‌دوزک‌ها برای کنترل شته‌ها نمونه‌ای از کنترل زیستی است، زیرا هم حشرۀ بالغ و هم لاروهای کفش‌دوزک‌ها از شته‌ تغذیه می‌کنند. در ۱۹۹۸، پژوهشگران فرانسوی امتیاز شیوه‌ای از پرورش انتخابی را به نام خود ثبت کردند تا کفش‌دوزک‌های دچار مشکل پرواز تولید کنند، زیرا جمعیت‌های عاجز از پرواز مؤثرتر از آن‌هایی‌اند که پرواز می‌کنند. همچنین، وزغ‌های چغندرقند را از ۵۰ سال پیش برای ازبین‌بردن سوسک‌های آفت چغندرقند به استرالیا وارد کرده‌اند. این مورد نمونه‌ای از پیامدهای پیش‌بینی‌ناپذیر کنترل زیستی است؛ زیرا این وزغ‌ها به‌سبب سمی‌بودن شکارچیان اندکی دارند و از این‌رو، خود آفتی جدی به‌شمار می‌روند.