قارص

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از Kars)

قارْص (Kars)

کليساي جامع ارمني حواريون مقدس، قارص
کليساي جامع ارمني حواريون مقدس، قارص
کليساي جامع ارمني حواريون مقدس، قارص

مرکز استان قارص، در شمال شرقی ترکیه، کنار رود قارص[۱]، در ۱۹۲‌کیومتری شمال شرقی اَرزروم[۲] و نزدیک ویرانه‌های آنی[۳]، پایتخت قدیم ارمنستان. ۷۸,۵۰۰ نفر جمعیت دارد (۱۹۹۰). در ارتفاع ۱,۷۵۰متری از سطح دریا و نزدیک کوه آرارات[۴]، بلندترین قلۀ ترکیه، قرار دارد. در منطقه‌ای کوهستانی است و آب‌و‌هوای بسیار سرد و زمستان‌های طولانی و پربرف دارد. اقتصاد آن بر پایۀ کشاورزی و دامداری استوار است و پنیر، قالی، نمد، و پارچه‌های ضخیم تولید می‌کند. از مراکز جهانگردی زمستانی و توریسم فرهنگی است. ۴۸ کیلومتر از مرز ارمنستان فاصله دارد و جنگ‌های متعدد و تغییراتی را در مالکیت خود شاهد بوده است و هنوز هم از پایگاه‌های مهم نظامی است. ازجمله بناهای دیدنی آن است: کلیسای جامع ارمنی حواریون مقدس[۵]، از قرن ۵ق/۱۱م چندین بنا به شیوۀ معماری روسی؛ پل‌سنگی بازالتی بر روی رود آرپاچای (۹۸۷ق/۱۵۷۹)؛ و یک کاخ دو طبقه از سنگ بازالت در دامنۀ قلعۀ قارص (۹۸۷ق/۱۵۷۹). قارص از عصر سنگ تراشیده تاکنون مسکونی بوده است. کارساک‌ها از ۱۲۷ تا ۱۳۰پ‌م از قفقاز به این منطقه آمدند. اورارتوها، سکاها، اشکانیان، ساسانیان، رومیان، سلجوقیان، گرجیان، ترکمانان، و عثمانیان بر آن فرمان رانده‌اند. اوایل قرن ۴ق/۱۰م پایتخت ارمنستان شد. ترک‌های سلجوقی[۶] در اواسط قرن ۵ق/۱۱م و گرجی‌ها[۷] در اوایل قرن ۷ق/۱۳م آن را تصرف کردند. امیرتیمور شهر و باروی آن را که سلجوقیان ساخته بودند، ویران کرد (۷۸۹ق/۱۳۸۶م). عثمانی‌ها در قرن ۱۰ق/۱۶م به فرمان مراد سوم آن را بازسازی کردند. در ۱۱۱۳ق/۱۶۰۴ شاه عباس کبیر آن را تصرف کرد. در ۱۲۴۶ق/۱۸۲۸ روس‌ها آن را تسخیر کردند و کنگرۀ برلین[۸] شهر و نواحی پیرامون آن را به روس‌ها واگذار کرد (۱۲۹۵ق/۱۸۷۸)؛ در حالی‌که بر طبق پیمان‌های صلح، قارص به ترکیه بازگردانده شده بود. پیمان برست لیتوفسک[۹] مجدداً آن را به دولت عثمانی بازگرداند (۱۳۳۷ق/۱۹۱۸) و پیمان بین ترکیه و شوروی (۱۳۴۰ق/۱۹۲۱) در قارص امضا شد. این شهر که در گذشته ۱۰۰هزار نفر جمعیت داشت، پس از حملۀ مغول‌ها در ۶۳۷ق/۱۲۳۹م متروکه شد. قارص درگذشته از منزلگاه‌های جادۀ ابریشم بود.

 


  1. Kars River
  2. Erzurum
  3. Ani
  4. Mount Ararat
  5. Holy Apostles
  6. Seljuk Turks
  7. Georgians
  8. Congress of Berlin
  9. Treaty of Brest-Litovsk