استلزامات عقلیه

اِستِلزامات عقلیّه

اصطلاحی در اصول فقه. دلیل عقلی بر دو قسم است، ۱. مستقلات عقلیه، درک هایی است که عقل به‌طور مستقل، بدون کمک از شرع، از حسن و قبح افعال دارد. عالمان شیعی و معتزلی به مستقلات عقلیه، عقیده دارند چون از نظر آنان، افعال، در ذات خود، دارای حسن و قبح هستند و عقل می‌تواند برخی از آن‌ها را بدون استمداد از شرع درک کند مانند حسن عدل و قبح ظلم. ۲. استلزامات عقلیه یا عقلیات غیر مستقله. درک هایی است که عقل با کمک شرع از حسن و قبح افعال، به‌دست می‌آورد. از نظر اشاعره، عقل، تنها به کمک شرع می‌تواند به حسن یا قبح افعال دست یابد. چون افعال، در ذات خود حسن و قبحی ندارند و به حکم شرع دارای حسن و قبح می‌شوند. بنابراین در هر موردی که عقل از نص قانون شرع الهام بگیرد و نظری را اعلام کند، آن را «استلزام عقلی» نامند، مانند نتیجۀ قیاس؛ زیرا قیاس‌کننده همواره متکی به یک نصّ قانونی است. نیز ← عقل؛ حسن_و_قبح.