مدیترانه، دریای

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۳۱ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۰:۴۰ توسط Nazanin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

مدیترانه، دریای (Mediterranean Sea)

مديترانه، درياي

دریای درون‌بومی با ۳,۷۰۰ کیلومتر طول و ۲,۹۶۶,۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت. اروپا را از شمال افریقا جدا می‌کند و آسیا در شرق آن قرار دارد. با تنگۀ جبل ‌طارق[۱] به اقیانوس اطلس و با کانال سوئز[۲] به دریای سرخ[۳] و اقیانوس هند و با داردانل[۴] و دریای مرمره[۵] به دریای سیاه[۶] راه دارد. قسمت‌های فرعی مهم آن عبارت‌اند از دریاهای آدریاتیک، اژه، ایونی و تیرنه. دریای مدیترانه ‌به‌شدت آلوده است. مدیترانه دریایی تقریباً بدون موج و شورتر و گرم‌تر از اقیانوس اطلس است و دمای آب در قسمت‌های عمیق آن همواره ۱۲ درجۀ سانتی‌گراد است. پایاب[۷]های سیسیل تا کیپ ‌بون[۸] (افریقا) آن را به دو حوضۀ شرقی و غربی تقسیم می‌کند، که عمق آن‌ها به‌ترتیب ۳,۴۰۰ و ۴,۲۰۰ متر است. آب بسیار شور این دریا یک جریان عمیق دایمی را به‌سمت اقیانوس اطلس تشکیل می‌دهد. رودهای مهمی که به مدیترانه می‌ریزند عبارت‌اند از اِبرو[۹]، رون[۱۰]، پو[۱۱]، آرنو[۱۲]، تیبر[۱۳]، و نیل. مهم‌ترین جزایر آن عبارت‌اند از سیسیل و مالت[۱۴] در مرکز؛ قبرس، کرِت[۱۵]، و جزایر ایونی[۱۶] در شرق؛ ساردنی[۱۷]، کُرس[۱۸] و جزایر بالئار[۱۹] در غرب. انسان با زباله‌های آلایندۀ صنعتی، دریای مدیترانه را به‌شدت به خطر انداخته است. در سواحل این دریا ۱۳۰میلیون نفر زندگی می‌کنند و هر تابستان ۱۰۰میلیون نفر از این دریا بازدید می‌کنند. هر سال بیش از ۵۰۰میلیون تُن فاضلاب وارد مدیترانه می‌شود و نفت‌کش‌ها دایماً از این دریا عبور می‌کنند. عهدنامۀ بارسلون[۲۰] در ۱۹۷۶ برای پاک‌سازی مدیترانه به امضای هفده کشور رسید و به‌موجب آن تخلیۀ جیوه، کادمیوم، پلاستیک‌های مقاوم، دِدِت، نفت خام، و هیدروکربن‌ها به مدیترانه ممنوع شد. گزارش برنامۀ محیط زیست سازمان ملل متحد[۲۱] در ۱۹۹۰ نشان داد که در مدفوع ۹۳درصد از صدف‌دارانِ مدیترانه، میزان باکتری‌ها بیشتر از حداکثر مجاز سازمان جهانی بهداشت[۲۲] است. مقدار جیوۀ موجود در بدن صدف‌داران نیز در سطح خطرناکی قرار دارد. سایر آلاینده‌ها عبارت‌اند از ۶۰هزار تُن مواد شوینده، ۳,۸۰۰ تُن سرب، و ۳,۶۰۰ تُن فسفات. حیات دریایی در آب‌های عمیق مدیترانه ناچیز است، ولی ماهی‌ تن، کولی، ساردین، و خال‌مخالی در آن زندگی می‌کنند. از مدیترانه اسفنج، مرجان، و عنبر به‌دست می‌آید. از زمان گشایش کانال سوئز، صدف‌های مرواریددار و سایر نرم‌تنان از دریای سرخ به مدیترانه مهاجرت کرده‌اند. صید بی‌رویه و آلودگی به کاهش شدید تعداد ماهیان انجامیده و به اکوسیستم‌های دریایی زیان‌ فراوان رسانده است. برخی از مناطق محصور، مانند آدریاتیک، به‌شدت با نفت و آلاینده‌های صنعتی و یوتروفیکاسیون[۲۳] (کاهش سطح اکسیژن محلول در آب به‌علت رشد بیش از حدّ جلبک‌ها) تهدید می‌شوند.



  1. Gibraltar
  2. Suez Canal
  3. Red Sea
  4. Dardanelles
  5. Sea of Marmara
  6. Black Sea
  7. shallow
  8. Cape Bon
  9. Ebro
  10. Rhône
  11. Po
  12. Arno
  13. Tiber
  14. Malta
  15. Crete
  16. Ionian Islands
  17. Sardinia
  18. Corsica
  19. Balearic Islands
  20. Barcelona Convention
  21. (UNEP (United Nations Environment Programe
  22. (WHO (World Health Organization
  23. eutrophication