گدازه

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۲۳ توسط Reza rouzbahani (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

گُدازه (lava)
ماگما[۱]یی که از آتشفشان بیرون می‌ریزد و پس از سردشدن، به سنگ‌های آذرین بیرونی[۲] تبدیل می‌شود. گدازه‌ها از نظر ترکیب، دما، میزان گاز، و گرانروی[۳] (مقاومت در برابر سیالیت) متفاوت‌اند. سه نوع اصلی گدازه‌ها عبارت‌اند از بازالتِ[۴] تیره، سیّال، و نسبتاً‌ فقیر از سیلیس؛ ریولیتِ[۵] روشن، گرانرو، و غنی از سیلیس؛ و آندزیت[۶] که گدازه‌ای بینابین است. درگذشته، گرانروی گدازه به اسیدی یا قلیایی‌بودن آن نسبت داده می‌شد. این معنا گمراه‌کننده بود و منسوخ شده است (← سنگ_اسیدی؛ سنگ_بازی). آتشفشان‌های هاوایی[۷] از نوع سپری‌اند. از این نوع آتشفشان، گدازه به آرامی و پیوسته در مسافات طولانی جریان می‌یابد. آرامش جریان گدازه تا حدی به ترکیب شیمیایی آن بستگی دارد. این ترکیب مقادیر نسبتاً کمی سیلیس (SiO۲)، و مقادیر نسبتاً زیادی کلسیم، به‌شکل فلدسپات، و منیزیوم، به شکل پیروکسن، دارد. ترکیب گدازه در هاوایی از نوع بازالت است.

 


  1. magma
  2. extrusive igneous rock
  3. viscosity
  4. Basalt
  5. Rhyolite
  6. andesite
  7. Hawaii