آستانه سامرا
| آستانۀ زینب کبری (س) | |
|---|---|
| نام فارسی | آستانۀ زینب کبری (س) |
| کشور | عراق |
| نام لاتین | Zainab Kobra's threshold |
| موقعیت | مدینه |
| کاربری | زیارتگاه |
آستانۀ سامرا (Samarra Threshold)
(یا: آستانۀ عسکریین) مدفن امام هادی (ع) امام دهم و امام حسن عسکری (ع) امام یازدهم شیعیان، واقع در شهر سامرا در عراق. در این آستانه افزون بر امام دهم و یازدهم شیعیان، حکیمه (دختر امام جواد (ع)) و نرجس (همسر امام حسن عسکری (ع))، حسین فرزند امام هادی (ع)، جعفر کذاب (برادر امام عسکری (ع)) و ابوهاشم جعفری نیز مدفونند. در ضلع غربی آستانه سرداب معروف به غیبة‌المهدی (عج)، محل غیبت کبرای امام دوازدهم شیعیان، قرار دارد. بعد از وفات امام هادی (ع) ایشان را در وسط حیاط خانۀ خود دفن کردند و پس از رحلت امام حسن عسکری (ع) پیکر ایشان را نیز در کنار قبر پدرشان به خاک سپردند. چون اطراف خانه پادگان نظامی بود شیعیان مخفیانه و از پنجره‌ای که به این خانه باز کرده بودند، قبور مبارک را زیارت می‌کردند و این وضعیت تا زمان غیبت کبری همچنان ادامه داشت. بعد از آن ناصرالدولۀ آل حمدان و سپس معزالدولۀ آل بویه عمارتی بر مرقد شریف بنا کردند. عضدالدولۀ دیلمی دستور داد تا ساختمان‌های موجود را تخریب و براساس طرحی حساب‌شده بار دیگر آستانه را بازسازی و خانه‌هایی را در اطراف آن احداث کنند. ساختمان کنونی آستانه همان ساختمان عضدالدوله است. سپس، طی سالیان آستانه را تعمیر و مرمت کردند و بر رونق آن افزودند. در عهد صفویه توسط شاه اسماعیل هدایای گران‌بهایی از قبیل فرش‌های ابریشمین نفیس، قندیل‌های طلا و نقره و جز آن به آستانه اهدا و خادمانی با مستمری برای نگهداری آستانه گمارده شدند. در سلطنت شاه سلطان حسین فتنۀ بزرگی از سوی سلاطین عثمانی در سامرا رخ داد که در آن بیشتر شیعیان سامرا قتل‌عام شدند و آستانه نیز دستخوش آتش‌سوزی عمدی یا سهوی شد. شاه سلطان حسین جمعی را به آن‌جا فرستاد و خرابی‌ها را ترمیم و ضریحی از فولاد به حرم مطهر اهدا کرد. در سلطنت نادرشاه افشار و دورۀ قاجاریه نیز اقداماتی از این دست صورت گرفت. آستانۀ عسکریین در قلب شهر سامرا قرار دارد و از زیارتگاه‌های مهم شیعیان است. ضریح نقره و طلای آن توسط هنرمندان ایرانی ساخته شده و گنبد طلایی آن از بزرگ‌ترین گنبدهای جهان است. سقف و دیوارهای حرم و رواق‌ها در نیم قرن اخیر به‌دست هنرمندان ایرانی و با هزینۀ حاج علی‌نقی کاشانی آینه‌کاری، و دو گلدستۀ آستانه نیز در ۱۳۸۷ق توسط حاج علی اصفهانی کهربایی طلاپوشی شده است.